Çeviren: Burak Çankaya Düzenleyen: Barış Bayraktar, Ümit Sözbilir
Seslendiren: Selinsu İlaldı
Haberlerde sık sık “akıllı şebeke“ ile ilgili haberler görmüşsünüzdür. Herkes şebekenin az çok ne olduğunu bilir fakat “akıllı şebeke” tam olarak bilinmez. Şebekeden kasıt, enerji santralinde üretilen elektriği evinize veya iş yerinize ileten elektrik şebekesidir ve bu ağ evinize veya iş yerinize gelen iletim hattı ağını, trafoyu, transformatörleri de kapsar. Günümüzde mevcut olan elektrik hatları 1890’lı yıllarda ilk defa inşa edilmeye başlanmış ve her on yılda bir ileri düzeyde gelişme göstermiştir. Günümüzde binlerce elektrik üretim ünitesinin ürettiği milyonlarca megavatlık enerji kilometrelerce uzunlukta aktarma hatlarıyla taşınmaktadır. Elektrik şebekelerinin mühendislik harikası olduğu düşünülmesine rağmen, aslında biz çeşitli kapasitelerdeki şebekeleri adeta yama yaparcasına bir araya getirmeye çalışıyoruz. Daha da ileri gitmemiz için, baştan aşağıya dijital ve bilgisayarlı ekipmanlara ve bununla ilgili teknolojiyi dijital zeminde bilgisayarla işleyecek yeni nesil elektrik şebekelerine ihtiyacımız var. Bu teknoloji, 21. yüzyılda giderek artan elektrik karmaşıklığını yönetmede, artan elektrik ihtiyacımızın özdevinimini sağlayarak yardımcı olabilir. Yenilenebilir enerji alanında yazılarımıza başlamadan önce sizlere “akıllı şebeke”yi anlatmak, sistemin nasıl iç içe ve birlikte çalıştığını göstermek açısından oldukça önemlidir.
Şebekeyi “Akıllı” Yapan Nedir?
Kısaca, sayısal teknoloji bize hizmet programı ve müşteri arasında iki yönlü iletişim imkânı sağlamaktadır ve iletim hattı boyunca yapılan algılama, şebekemizi akıllı yapan şeydir. Aynı internet gibi akıllı şebekeler de kontrollerden, bilgisayarlardan, özdevinimden, yeni teknolojilerden ve ekipmanlardan oluşup bunlarla birlikte çalışırlar, ancak bu durumda bu teknolojiler hızla değişen elektrik ihtiyacımıza sayısal olarak cevap vermek için elektrik şebekesi ile birlikte çalışacaklardır.
Akıllı Şebeke Ne Yapar?
Akıllı şebeke, enerji sanayisini güvenirlikte ve kullanılabilirlikte yeni bir çağa taşıyacak eşi benzeri görülmemiş bir fırsattır ve hem ekonomik olarak hem de çevresel sağlığımız açısından katkıda bulunur. Analogdan tamamen sayısal sisteme geçiş döneminde testlerin uygulanması kritiktir; teknoloji gelişmeleri, tüketici eğitimi, standartların ve yönetmeliklerin geliştirilmesi ve buna ek olarak akıllı şebekeden beklediğimiz faydaların gerçek olması için projeler arasında bilgi paylaşımını sağlamalıyız. Akıllı şebekenin bizlere sağlayacağı faydalar şunlardır:
- Daha verimli elektrik iletimi (enerji kayıpları olmayan).
- Elektrik kesintilerinden sonra sistemde hızlı iyileştirme.
- Elektrik arızalarının tespiti ve onarımı operasyonlarındaki maliyetin azaltılması ve bunun tüketiciye daha düşük enerji maliyeti olarak yansıması.
- Azalan enerji talebiyle birlikte elektrik fiyatının daha düşük olması.
- Büyük ölçekli yenilenebilir enerji santrallerinin kurulması ve şebekeye dahil edilmesinin artması.
- Yenilenebilir enerji sistemlerinin de dahil olduğu kişisel veya kurumsal (kamu olmayan) santrallerin şebekeye daha iyi dahil edilmesi.
- Geliştirilmiş güvenlik.
Günümüzde, meydana gelen elektrik kesintileri domino etkisi yaratıp birbirini tetikleyebilir, bu zincirleme hatalar serisi bankacılık işlemlerimizi, iletişimimizi, trafiği ve güvenliği olumsuz etkileyebilir. Ayrıca bu sorun, kışın ev sahiplerinin evlerini sıcak tutamamasına da sebep olabilir. Daha akıllı bir şebekede elektrik sistemimiz daha dayanıklı olacaktır; şiddetli fırtınalar, depremler, güneş patlamaları ve terörist saldırıları gibi acil durumlara daha hazır olmuş olacağız. Akıllı şebekeler, iki yönlü birbiri ile etkileşebilme kapasitesi sayesinde, arızalı ekipmanlar veya kesintiler olduğunda otomatik olarak yeniden yönlendirme yapmaya izin verir. Böylece kesintileri ve kesintilerin oluşturduğu etkileri en aza indirebileceğiz. Elektrik kesintisi olduğunda, akıllı şebeke teknolojisi büyük ölçekli kesintilere izin vermeden bu arızanın olduğu yeri algılar ve yalıtır. Böylece kesintilerin ölçeği büyük çaplı olmaz. Yeni teknolojiler aynı zamanda acil durumlardan sonra elektrik kurtarma işleminin hızlıca ve stratejik bir şekilde yapılmasını sağlar. Buna örnek verecek olursak elektrik kesintisi olduktan sonra arıza giderildiğinde elektrik ilk olarak acil servislere veya enerji ihtiyacı öncelikli olan yerlere yönlendirilebilir. Buna ek olarak, akıllı şebeke, şebekeden enerji temin edilmediğinde veya müşteri kendine ait jeneratörler ile güç üretmek isterse onlara daha büyük avantaj sağlayacaktır. Dağıtılmış enerji üretimi kaynaklarını birleştirerek polis merkezi, trafik ışıkları, telefon sistemi ve acil durumlarda çalışan servisler gibi topluluk merkezlerini sağlıklı tutabiliriz. Ek olarak, yenilenmesi ve değiştirilmesi gereken bir enerji altyapısı varsa bunun yolu “akıllı şebeke” olur. Daha verimli elektrik kullanımıyla çevrenin korunması arasındaki bağlantı hakkında tüketicilere artan bir bilinç getirmenin yolu da budur. Doğal felaketlere ve saldırılara karşı daha dirençli, daha fazla miktarda evde üretilen elektrik enerjisi sistemi ile bu aynı zamanda enerji sistemimiz için artan bir ulusal güvenlik yolu sağlar.
Tüketiciye Tükettiği Enerjiyi Kontrol İmkânı Sağlar
Akıllı şebeke sadece bakım programı ve teknolojilerinden ibaret değildir, size ayrıca enerji kullanımınız hakkında seçim yapmak için ihtiyaç duyduğunuz bilgiyi ve araçları da sağlar. Halihazırda bankacılık gibi işlemlerinizi kişisel bilgisayarınızdan yönetiyorsanız, benzer şekilde elektriğinizi de yönetmeyi hayal edebilirsiniz. Daha akıllı bir şebeke, benzeri görülmemiş düzeyde tüketicinin de katılımını sağlayacaktır. Örneğin, ne kadar elektrik harcadığınızı görmek için aylık faturanızı beklemek zorunda kalmayacaksınız. Daha akıllı bir şebekeyle birlikte, ne zaman ve net olarak ne kadar enerji harcadığınızı görebilirsiniz. Yani “akıllı sayaçlar“ ve diğer mekanizmalar, elektriği anlık olarak ne kadar kullandığınızı ve maliyetini görmenizi sağlayacaktır. Gerçek zamanlı fiyatlandırma ile birleştiğinde elektriğin en pahalı olduğu zamanda daha az güç kullanarak tasarruf etmenizi sağlar. Akıllı şebeke, elektrik kullanımınızı yönetmenize ve elektriği satın almak için en uygun zamanı seçip bu doğrultuda tasarruf etmenize yardımcı olabilir. Üstüne üstlük kendi enerjinizi üreterek daha da fazla tasarruf hatta kâr bile elde edebilirsiniz.
Akıllı Şebekeyi Kurma ve Test Etme Süreci
Akıllı şebeke kumandalar, bilgisayarlar, güç hatları, yeni teknoloji ve takımları gibi bölümlerden ve milyonlarca parçadan oluşmaktadır. Tüm bu teknolojilerin mükemmel hale gelmesi, ekipmanların kurulması ve devreye alınmadan önce sistemin test edilmesi için biraz zamana ihtiyaç vardır. Ve hepsi de aynı anda gerçekleşmeyecek, akıllı şebeke gelecek on yılda parça parça gelişecektir. Akıllı şebeke olgunlaştığında, büyük ihtimalle internetin hayatımıza getirdiği türden yaşamak, çalışmak, oynamak ve öğrenmek gibi dönüşümleri de beraberinde getirecektir.
Kaynak: Bu yazı Smart Grid sitesinden çevrilmiştir.
