Yapay Zekâ, 54 Roma İmparatorunun Şaşırtıcı Derecede Gerçekçi Görüntülerini Oluşturdu

Yazan: Mindy Weisberger

Çeviren: Esranur Maral                     

Düzenleyen: Betül Şevval Yazıcı

Özet: Bir sanatçı, Antik Roma İmparatorlarının gerçekçi portrelerini oluşturmak için makine öğrenmesini kullandı. İmparatorların yüzleri, dijital yeniden yapılandırmalar (rekonstrüksiyonlar) ile hayata döndürüldü. Korkutucu şekilde gerçekçi olan bu projede yer alan imparatorlardan Caligula, Nero ve Hadrian bunlardan sadece birkaçı.

Uzun zamandır ölü olan bu hükümdarların yüzleri, yüzlerce heykelde korunmuştur ama en ayrıntılı oymalar bile bu insanların hayattayken tam olarak nasıl göründüklerini aktaramamıştır. Bunu araştırmak için görüntü yönetmeni ve sanal gerçeklik tasarımcısı olan Kanadalı Daniel Voshart, bir sinir ağında makine öğrenmesini -deneyim yoluyla öğrenen bilgisayar algoritmalarını- kullandı.

Bir bilgi işlem sistemi, beyindeki nöronlara benzer şekilde iletişim kuran düğüm hiyerarşileri yoluyla bilgi işler. Artbreeder[1] adlı sinir ağında algoritmalar, daha gerçekçi yüz şekli, özellikleri, saç ve cilt modellemesi yapmak ve canlı renkler eklemek için yaklaşık 800 büstü çözümledi. Voshart daha sonra Artbreeder algoritmalarının modellerinde Photoshop kullanarak ince ayar yaptı. Sikkelerden, sanat eserlerinden ve imparatorların tarihi metinlerden alınan yazılı açıklamalarından toplanan ayrıntıları da ekleyerek portrelerin gerçekten canlanmasını sağladı.

‘‘Bilgisayar programlamasında ‘ne girerse o çıkar’ olarak adlandırılan pratik bir kural vardır ve bu Artbreeder için de geçerlidir. İyi aydınlatılmış, iyi şekillendirilmiş, az hasar görmüş ve standart yüz özellikleri olan bir büst ile sonuç elde etmek oldukça kolay olacaktır.’’ diyor Voshart. Aksi takdirde hasar görmüş heykelleri ya da zayıf ışık altında fotoğraflananları içeren bir veri seti, çok gerçekçi olmayan meşhur ‘‘kötü görüntüler’’ üretebilir.          

Voshart bir blog yazısında[2], birincil kaynak olarak kullanmayı tercih ettiği büstlerin imparatorların hâlâ hayattayken oyulduğunu ya da ustaca yapıldığını söyledi. Voshart, cilt rengi için Artbreeder’a ya renklendirilmiş bir referans görüntü sağlar ya da modelin yüzeyinin gerçekçi insan derisine benzemesi için tonların nasıl dağıtılacağını ‘‘tahmin etmesine’’ izin verir. ‘‘Manuel kontrollerle cilt tonunu ve etnik kökenini bir dereceye kadar değiştirebilirim.’’ diyor Voshart.     

Voshart Live Science’a verdiği demeçte, ‘‘İmparatorlar için tüm sanat eserlerini ve referans metinlerini takip etmek 2 ay sürdü ve her bir portrenin bir araya getirilmesi ortalama olarak yaklaşık 15 ila 16 saat sürdü.’’ dedi.      

Voshart, MS 37’den 41’e kadar hüküm süren İmparator Caligula[3] için 1928’de Studies in Philology dergisinde “Roma İmparatorlarının Biyografisinde Kişisel Görünüş” başlığıyla yayımlanan yazıdaki ‘‘şekilsiz kafa, göz ve çökmüş şakaklar’’ ve ‘‘işkence yapacak kadar vahşice bakan gözler’’ gibi açıklamaları kullanarak Artbreeder modelini ayarladı.

54’ten 68’e kadar imparator olan Nero[4], 1928 tarihli gazetesine göre daha yuvarlak bir çeneye, “çilli ve itici” bir cilde ve “çekici olmaktan ziyade hoş” bir yüze sahipti.

Voshart, COVID-19 karantinası sırasında kafasını dağıtmak için Roma İmparatoru Projesine başladığında eski imparatorlar hakkındaki bilgilerinin “sıfıra yakın” olduğunu söyledi. Yine de oyalayıcı bir sanat deneyi olarak başlayan şey, Voshart’ın ilgisini nihayetinde MÖ 27’den MS 285’e kadar -Roma İmparatorluğu’nda bazen ‘‘Principate[5]’’ olarak adlandırılan bir dönemi kapsayan- 54 imparatoru içerecek kadar etkiledi.

Voshart, bu konuda çok az şey bilmesinin aslında bir artı olduğunu ve bunun imparatorların yüzlerini ön yargı olmadan şekillendirmesine izin verdiğini söyledi. “Örneğin adli bir yeniden yapılandırmada (rekonstrüksiyonda) saç, cilt, bilinen yara izleri ve diğer fiziksel özellikler hakkında yalnızca ilgili bilgileri istersiniz.’’ diye açıklıyor Voshart. ‘‘Kişiliğin yönlerini bilmek bir sanatçıyı gereksiz yere etkileyebilir, onları konunun çarpık bir algısını yansıtan bir portre yapmaya yönlendirebilir.’’

[1] https://www.artbreeder.com/
[2] Söz konusu blog yazısı için bkz: https://medium.com/@voshart/photoreal-roman-emperor-project-236be7f06c8f; İnternet sitesi için bkz: https://voshart.com/ROMAN-EMPEROR-PROJECT

[3] Tiberius’tan sonra başa geçen üçüncü Roma İmparatorudur. MS 37-41 arasında kısa bir dönem tahtta kalmasına karşın Roma’nın en zorba imparatoru olarak tarihe geçmiştir. (Kaynak: https://www.kozmosungenetigi.org/romanin-deli-imparatoru/)

[4] MS 54-68 arasında hüküm sürmüş Roma imparatorudur. (Kaynak: https://www.arkeolojikhaber.com/haber-nero-roma-imparatoru-neron-9378/)
[5] Roma İmparatorluğu’nun ilk imparatoru Augustus’un rakiplerini yenerek imparatorluğunu ilan ettiği tarih ile İmparator Numerian’ın ölümü arasındaki süre (MÖ 27 – MS 284).

Çeviri notu: Hadrian MS 117 yılında başa geçmiştir. Antik Roma’nın en başarılı imparatorlarından biri olarak anılmaktadır. (Kaynak: https://www.arkeo-tr.com/imparator-hadrianin-romadaki-dunyasi-villa-hadrianus.html)