Yazan: Bobbi Nodell
Çeviren: Çisem Özge Biçer
Düzenleyen: Çağla Ayaz
Özet: Yapılan araştırmada ödül dizgesinin süregen ağrı üzerindeki etkisi incelendi, duygusal ve fiziksel ağrının çift yönlü olduğu keşfedildi. Araştırmacıların raporlarına göre afyonumsular1 nihayetinde işlerin sarpa sarmasına neden oluyor.
Çoğu zaman, kırılmış bir kalbi iyileştirmek kırılmış bir bacağı iyileştirmekten zordur ancak şimdi, araştırmacılar kalıcı süregen ağrıda kalp kırıklığının payının olabileceğini söylüyorlar.
21 Aralık’ta yayımlanan Annals of Family Medicine dergisindeki bir makaleye göre, Washington Üniversitesi Tıp Fakültesinden Ağrı Uzmanları Mark Sullivan ve Jane Ballantyne, duygusal ağrı ile süregen fiziksel ağrının çift yönlü olduğunu söylüyorlar. Ağrı kesicilerin nihayetinde işlerin sarpa sarmasına neden olacağını da ekliyorlar.
Sullivan ve Ballantyne’nin savları, duygusal ağrının da tıpkı sırt ağrısı, baş ağrısı ve fibromiyalji2 gibi yaygın fiziksel ağrı belirgelerinin etkinleştirdiği beynin limbik sistemine3 ait merkezleri etkinleştirdiğini gösteren epidemiyolojik4 ve sinir bilimsel kanıtlara dayanıyor.
Araştırmacılara göre, afyonumsular ilk kullanımlarda hastalara belki iyi hissettirebilir ancak bu tür ilaçların uzun süreli kullanımları hastaların iyilik hâllerinde tahribata yol açıyor.
Sullivan, “Hastaların sosyal ve duygusal durumları afyonumsuların yarattığı rahatsızlıktan ötürü bozuluyor.” diyor.
Araştırmacılar yeni kanıtların, ivegen ağrının süregen ağrıya dönüşmesinde vücudun ödül dizgesinin doku hasarından çok daha önemli olduğunu gösterdiğini söylüyorlar.
Araştırmacılar ödül dizgesinden bahsettiklerinde aslında beynin muhtelif bölgeleriyle ilişkili karmaşık bir dizge olan iç kaynaklı afyonumsu dizgesine atıfta bulunuyorlar. Bu iç kaynaklı afyonumsu dizgesi, zevk verici etkinlikler sonucu vücutta doğal olarak salgılanan endorfinleri5 de kapsıyor.
Araştırmacılar, vücudun bu ödül dizgesinin vücut dışında imal edilen afyonumsular tarafından bozulmasının, yalnızlaşma durumunu ve süregen hastalık vaziyetini sürekli kıldığını, çökkünlük hâli için güçlü bir etken olduğunu söylüyorlar.
“Vücutta üretilen afyonumsular ağrıyı dindirse de vücut dışında imal edilen afyonumsuların kullanımı ağrıyı döngüsel bir hâle getirebilir, zevk almadan kaynaklanan doğal ödülü azaltabilir ve toplumdan ayrı olma durumunu derinleştirebilir.” diyor araştırmacılar.
Hem Sullivan hem Ballantyne afyonumsuları hastalarına reçete ettiğini ve kısa süreli kullanımlarda afyonumsuların görevlerinin olduğunu söylüyor.
Sullivan ve Ballantyne, “Aylar hatta belki yıllar süren afyonumsu sağaltımı, süregen ağrıyı tedavi etmediğinden, kişilerin toplumsal ve duygusal faaliyetlerini azalttığından ve afyonumsu bağımlılığına veya düşkünlüğüne sebep olabileceğinden mümkün olduğunca az sıklıkta yapılmalıdır.” diye ekliyorlar.
Sullivan, yüksek miktarda uzun süreli afyonumsu kullanan hastalarına, ağrılarında ve faaliyetlerinde belirgin iyileşme görmemeleri hâlinde kullanım miktarını azaltmalarını veya afyonumsu yerine buprenorfin6 kullanmalarını salık veriyor. Eğer mümkünse, tıpkı şeker hastalığı ve çökkünlük bakımında olduğu gibi, çoklu yöntemlere dayanan bir ağrı izlem yönetimi programı kullanımı oldukça faydalı olabilir.
1 Afyonumsular (opioidler); eroin ve fentanil gibi yasa dışı yapay afyonumsular ile oksikodon (OxyContin®), hidrokodon (Vicodin®), kodein, morfin ve diğer bazı reçete ile yasal olarak temin edilebilen ağrı kesicilerin oluşturduğu bir uyuşturucu sınıfıdır. (Kaynak: National Institute on Drug Abuse)
2 Yaygın ağrı ve dokunmaya duyarlılığa yani hassasiyete neden olan yaygın bir sinirsel sağlık sorunu. (Kaynak: American College of Rheumatology)
3 Limbik sistem, duyguları, hafızayı ve cinsel uyarılmayı işleme ve düzenlemede rol alan amigdala, hipokampus ve hipotalamusu içeren bir grup beyin yapısıdır. (Kaynak: Cold Spring Harbor Laboratory)
4 Epidemiyoloji, toplumlarda sağlık sonlanımlarının ve hastalıkların nedenlerini bulmak için kullanılan yöntemdir. (Kaynak: Centers for Disease Control and Prevention)
5 Vücutta üretilen, ağrıyı dindirebilen ve kişinin iyi hissetmesini sağlayan birkaç madde. Endorfinler, merkezî sinir sistemindeki afyonumsu almaçlarına bağlanan peptidler yani küçük proteinlerdir. Endorfin, bir tür kimyasal sinir iletim ulağıdır (nörotransmitter). (Kaynak: National Cancer Institute)
6 Afyonumsu almaçlarının kısmi etkideşi olup ağrı kesici olarak kullanılan bir ilaç. (Kaynak: NPS Medicine Wise)
