Yazan: Nick Lavars
Çeviren: Ümit Sözbilir
Düzenleyen: Rabia Selen
Özet: Bilim insanlarının farelerin beyinleri üzerine yaptığı yeni çalışma ile hayvanların ağrı duygusunu kontrol edebilen bir bölge keşfedildi. Keşfedilen bölgenin ağrıyı ortadan kaldırdığı, ağrıyı başlatmadığı bulundu.
Acıyı neyin yönlendirdiği ve insanlarda nasıl önlenebileceği, karmaşık cevaplar gerektiren karmaşık sorulardır ancak Duke Üniversitesindeki bilim insanları nispeten basit bir araştırma ile bu sorunu çözebileceklerini keşfettiler. Araştırmacılar, beynin küçük bir bölgesinin farelerde bir düzineden fazla ağrıyı artıran merkezdeki etkinliği azaltmak için kullanılabileceğini ve böylece tek bir hücre topluluğunu hedefleyen yüksek verimli bir tedavinin geliştirilebileceğini buldu.
Duke Üniversitesindeki araştırma, genel anestezinin sinir hücreleri üzerindeki etkilerini ve onları önlemek/baskılamak yerine hangilerini etkinleştirdiğini araştıran önceki çalışmalar üzerine kuruludur. Bu yöntemle genel anestezinin, olumsuz duygular için kontrol merkezi olduğu düşünülen bir beyin bölgesi olan merkezi amigdalada1 bazı engelleyici (inhibitör) sinir hücrelerini ateşleyebileceği keşfedildi.
Araştırmacılar bu sinir hücrelerine CeAga sinir hücreleri ismini taktılar ve kendilerinin öncülük ettiği gelişmiş görüntüleme tekniklerini kullanarak farelerin beyinlerinin her tarafındaki etkinliklerini izleyebildiler. Yapılan çalışma, merkezi amigdaladaki bu sinir hücrelerinin beynin birçok farklı bölgesine bağlı olduğunu gösteren şaşırtıcı bir keşfe yol açtı.
Daha sonraki deneylerde, ekip farelere hafif bir ağrı uyaranı verdi ve beynin yanıt olarak etkinleşen tüm bölgelerini gözlemledi. İşlem esnasında en az 16 tanesinin CeAga sinir hücreleri tarafından bir dereceye kadar engellendiğini (inhibe edildiğini) keşfettiler. Araştırmacılara göre sinir hücrelerinin çok fazla potansiyele sahip ve muhtemelen tek bir mekanizma yoluyla çok çeşitli ağrı tepkilerini azaltabilme yeteneği vardır.
Başyazar Fan Wang, “Acı karmaşık bir beyin tepkisidir.” diyor. “Duyusal ayrımcılık, duygu ve istemsiz sinir sistemi yanıtlarını içerir. Tüm bu beyin süreçlerini birçok bölgede körelterek ağrıyı tedavi etmek çok zordur. Ancak bu ağrı işleme bölgelerine doğal olarak engelleyici (inhibe edici) sinyaller gönderen anahtar bir düğümü etkinleştirmek daha etkili olurdu.”
Ekip, CeAga sinir hücrelerini optogenetik2 olarak bilinen yolla hedeflemenin etkilerini araştırdı. Sinir hücrelerinin etkinleştirilmesi, karşıt ağrı merkezinin ışığa maruz kaldığı anda, farelerin rahat olmama durumunda sergilediği pençe yalama ve yüz silme gibi tipik davranışları kapatma etkisine sahipti.
Wang, “Çok güçlü.” deyip sözlerine devam ediyor, “Aniden yalama ve sürtünmeyi bırakıyorlar.”
Diğer taraftan, ekip CeAga sinir hücrelerinin etkinliğini azalttıklarında farelerin bir kez daha ağrı belirtileri göstermeye başladığını keşfetti. Bütün bunlar, CeAga sinir hücrelerinin süreğen ağrı tedavileri için güçlü bir hedef olabileceğini düşündürmektedir ve araştırmacılar şimdi bu hücreleri özellikle hedefleyen ilaçları ortaya çıkarmak için çalışıyorlar.
Wang, “İnsanlar ağrıyı hafifletmek için merkezî bir yer olduğuna inanıyorlar, bu yüzden plasebolar işe yarıyor.” diyor. “Soru, beyinde neresinin ağrıyı kapatabilen merkez olduğudur. Önceki çalışmaların çoğu, ağrı ile hangi bölgelerin AÇIK hale getirildiğine odaklanmıştır fakat acıyı işleyen birçok bölge bulunmaktadır. Acıyı durdurmak için hepsini kapatmak zorunda kalacaksınız. Oysa bu tek merkez acıyı kendi kendine kapatabilir.”
[1] Amigdala: Beyinde saldırganlıktan cinselliğe dürtüleri ve duyguları kontrol eden, çevresel uyarımlara verilen davranışları, sinirsel, bağışıklık ve hormonal tepkileri düzenleyen, uzun süreli bellek oluşturan limbik sistemin bir parçası.
[2] Optogenetik: ışığı kullanarak beyindeki sinir devrelerini kontrol etme yöntemi. (Kaynak: Nöroblog)
