Bilim insanları geçtimiz 30 yılı bilim dünyasında “Lenski deneyleri” olarak bilinen, dikkatlice 1 milyon yıllık insan evrimine eşdeğer olan E. coli (Escherichia coli, okunuşu Eşerihiya koli) bakterisinin 68 bin kuşağını izlemeye harcadılar. Nature dergisinde yayınlanan makaledeki son sonuçlar, türlerin nasıl evrildiği konusundaki temel bakış açılarımızdan birinde yanılmış olabileceğimizi öne sürüyor.
Araştırmacılar türlerin geleneksel olarak seçtikleri ortamda yavaşça evrileceğini ve uyum gücünün zirvesine ulaştıktan sonra gelişimin duracağını tahmin ettiler ve çalışılan kısa zaman aralıklarında bunun doğru veya yanlış olduğunu söylemek zor.
Ancak E. coli deneyi gösterdi ki, evrim yavaşlayabilirken, aslında uyum gücünün sınırı mevcut olmayabilir. Başka bir deyişle evrim hala devam ediyor.
Makalenin sahibi ve Avustralya, Monash Üniversitesindeki araştırma takımının üyelerinden biri olan Mike McDonald ,”Çalışmamızda, deneyimizdeki E. coli popülasyonlarının çok basit bir çevrede uzun süredir geliştiği halde, çevrelerine adapte olduklarını keşfettik.” dedi.
Konuşmasının devamında ise “Diğer bir değişle E. coli gittikçe daha fazla uyum sağlıyor ancak kabul edilmiş teori ise E.coli’nin ulaşması gereken bir “uyum zirvesi” olması gerektiğinden şimdiye kadar adaptasyonun çoktan durmuş olması gerektiğini söylüyor. Bizim çalışamamız ise bunun böyle olmadığını gösteriyor.”
McDonald öne sürdüğü olası bir açıklama ise E.coli evrilirken, ayrıca kendi ortamlarını da değiştirdiği, bununda daha fazla adaptasyona sürüklendiği. Son yapılan araştırmalar, en azından insanlar için böyle olabileceğini gösterdi.
Hala öğrencek çok şey var ancak son çalışma önemli çünkü evrimi destekleyen onca kanıtın bolluğuna rağmen, uzun zaman diliminde türlerin nasıl etkilendiğine dair halen fazla fikrimiz yok. Bu basit nedenden dolayı gerekli verileri toplayıp zamanda geriye doğru gidemiyoruz.
Fakat neredeyse 30 yıl önce, 1988 şubatında Michigan Devlet Üniversitesinde araştırmacı olan Richard Lenski bunu değiştirdi. Bir gün 12 tane tüp aldı ve bu tüplerin içindeki çözeltilere sadece sabaha kadar yetecek besin ve e. coli bakterileri ekledi, gece boyunca 37 derecede bıraktı böylece doğal seçilimin olmasını teşvik etti. Ertesi gün her bir tüpte hayatta kalmış bakterileri tekrar 12 yeni tüpe koyarak deneyi tekrarladı. 75 günde (yaklaşık 500 E. coli nesili) bir bunlardan aldığı örnekleri dondurarak karşılaştırma yapılmasına imkan sağladı.
Bu makale ScienceAlert.com sitesinin “One of The Biggest Evolution Experiments Ever Has Followed 68,000 Generations of Bacteria” başlıklı haberinden derlenip Türkçeye kazandırılmıştır.
