BiyolojiTıp

İnsan Beyni Soyut Düşünceyi Kullanmak için Nasıl Evrimleşti?

Çeviren: Çisem Özge Biçer

Düzenleyen: Ümit Sözbilir

Özet: İnsandan başka primat türlerinde, varsayılan biçim ağını (default mode network, DMN) ihtiva eden beyin bölgelerinin içerdiği iki dizge, birbirlerine pek de sıkı sıkıya bağlı değildir. Son zamanlarda, biri bilişsel görevlerden, öteki dışsal etkinliklerin baskılanmasından sorumlu olan bu beyin bölgelerinin evrim ile ilintili olduğu görülüyor. Bu ilinti, insanın bilişsel becerilerinin evrimleşmesinin hızlanmasına öncülük eden soyut düşünme becerisine olanak sağlamış olabilir.

İnsan beyni, iletişim adına ithaf olmuş yolaklar aracılığıyla birbirleriyle iletişim kuran bağlantılı beyin bölgeleri yani işlevsel ağlar üzerine kurulmuştur. Böylece duyularımızı algılayabilir, bedenimizi hareket ettirebilir, geçmişimizi hatırlayabilir ve geleceğimize dair tasarılar oluşturabiliriz.

“Varsayılan biçim” ağı, bağlantılı beynimizin soyut ve özerk düşüncelerden sorumlu kısmıdır. Varsayılan biçim ağının işleyişi, dış duyusal bilgiyi işlediğimizde dururken bedenimizin dışında gelişen olaylar azaldığında işler hâle gelir.

İnsanlara benzeyen diğer memelilerde de aynı varsayılan biçim ağının varlığı veya yokluğu kesin bir şekilde ispatlanmamış, farklı çalışmalardan farklı sonuçlar elde edilmiştir.

Vanderbilt University‘de biyomedikal mühendislik, sinir bilim ve göz bilimi ile görme bilimleri öğretim üyesi olan Christos Constantinidis ile kendisiyle aynı laboratuvarda çalışan doktora sonrası araştırmacısı Clément Garin tarafından liderlik yapılan; 7 laboratuvarın, 5 enstitünün ve 3 ülkenin dâhil olduğu uluslararası iş birliği sonucu oluşan bir araştırmacı ekibi, insanlar ile makaklar, marmosetler, fare makileri gibi insansı olmayan primatları karşılaştırarak bu soruya daha kesin bir yanıt bulmaya çalıştı.

Christos Constantinidis, çalışmaya ilişkin şunları söyledi: “Ulaştığımız sonuçlar, şaşırtıcı bir biçimde insandan başka (primat) türlerin tamamında, varsayılan biçim ağlarını ihtiva eden beyin bölgelerinin birbirleriyle pek de sıkı sıkıya bağlı olmayan iki dizge içerdiğini gösteriyor. Biri dış duyusal bilginin işlenmesinin baskılanmasından, bir diğeri ise daha bilişsel işlevlerden sorumlu olan bu bölgelerin, son zamanlarda evrimle ilintili olduğu görülüyor. Bu ilinti, insanın bilişsel becerilerinin evrimleşmesinin hızlanmasına öncülük eden soyut düşünme becerisine olanak sağlamış olabilir.”

insan beyni
4 primat türünde varsayılan biçim ağının evrim ağacı.

Bu beklenmedik bulgu, beyin ağları ile ilgili düşünme biçimimizi değiştiriyor. Beyin bölgeleri arasındaki sıra dışı bağlantı örüntüleri, sinir sistemi bozukluklarının sonucu olarak ortaya çıkan hastalıkların ve psikiyatrik hastalıkların imzalarıdır.

Bu durumlar, kişilerin toplum içinde sağlıklı ilişkiler kurabilme becerilerini etkilediklerinden sağlık açısından ve toplumsal bakımdan oldukça önemlidir. Clément Garin, beyin ağlarının sıra dışı örüntülerinin oluşumunun nasıl gerçekleştiğini anlamanın, bu tür durumlara dair mevcut teşhis ve tedavi yöntemlerini iyileştirebileceğini söylüyor.

Christos Constantinidis, bu araştırmanın bir sonraki adımının, çocukluk ve ergenlik döneminde beyin ağlarının olağan olgunlaşma sürecinin nasıl geliştiğine ve büyük bir bölümü erken erişkinlik döneminde ortaya çıkan psikiyatrik hastalıklar söz konusu olduğunda bu olgunlaşma sürecinde neyin ters gittiğine odaklanmak olduğunu söyledi.

Yoluyla
How the Human Brain Evolved to Harness Abstract Thought. (2022, April 12). Neuroscience News.
Kaynak
What Is Abstract Thinking? Its Examples, Impact & How To Improve Abstract Thinking Skills. (2021, October 8). Calm Sage.

Çisem Özge Biçer

Atatürk Üniversitesi/ Tıp Fakültesi

Bir yanıt yazın

Başa dön tuşu