Çeviren: Emre Bilgin
Düzenleyen: Ümit Sözbilir
Özet:Gök bilimciler, Avustralya’nın kırsal bir kesiminde düşük frekanslı bir radyo teleskobu kullanarak bir atarca keşfetti.
Batı Avustralya’nın Uzak Orta Batı bölgesinde Murchison Widefield Array (MWA) teleskobu ile yeni bir atarca tespit edildi. Bilim insanları ilk kez MWA ile bir atarca keşfetti ve bu keşfin ilerideki keşfedilecek olan birçok atarcanın ilki olduğunu vurguluyorlar.
Yapılan keşif, MWA’nın milyarlarca dolarlık olan öncü teleskobu Square Kilometre Array (SKA)’den gelecek verilerin bir işareti. Uluslararası Radyo Astronomi Araştırma Merkezinin (ICRAR) Curtin Üniversitesindeki bölümünde doktora öğrencisi olan Nick Swainston, keşfi sürmekte olan bir atarca araştırmasının toplanan verilerini işlerken atarcayı keşfetti. “Atarcalar süpernovalar sonucunda doğarlar. Devasa bir yıldız patlayıp öldüğünde ardında nötron yıldızı olarak bilinen çökmüş bir çekirdek bırakabilir. Nötron yıldızları Güneş’in kütlesinin yaklaşık bir buçuk katıdır, ancak 20 km’lik bir alana sıkışmışlardır ve oldukça güçlü manyetik alana sahiptirler.”
Bayy Swainston, atarcaların hızla döndüğünü ve manyetik kutuplarından elektromanyetik radyasyon yaydığını söyledi. “Bu salınım görüş alanımızı her süpürdüğünde, bir atım görüyoruz. Bu yüzden onlara atarca diyoruz. Bunu dev bir kozmik deniz feneri gibi hayal edebilirsiniz.”
ICRAR-Curtin’den Dr. Ramesh Bhat, yeni keşfedilen atarcaların Dünya’dan 3.000 ışık yılı uzaklıkta bulunduğunu ve yaklaşık saniyede bir döndüğünü söyledi. “Bu, normal yıldızlar ve gezegenlere kıyasla inanılmaz derecede hızlı ama atarcaların dünyasında oldukça normal.” Dr. Bhat, bulgunun atarca araştırması için toplanan büyük hacimli verilerin yaklaşık yüzde biri kullanılarak yapıldığını söyledi. “Elde ettiğimiz verileri sadece yüzeysel olarak işledik. Önümüzdeki yıllarda bütün verileri işlediğimiz zaman yüzlerce atarca bulmalıyız.”
Atarcalar gök bilimciler tarafından uç sınırlar altındaki fizik kanunlarının test edilmesi de dahil olmak üzere çeşitli uygulamalar için kullanılmakta.
Dr. Bhat, “Bir nötron yıldızından bir kaşık dolusu madde milyonlarca ton ağırlığında olur. Nötron yıldızlarının manyetik alanları evrendeki en güçlü manyetik alanlardan bir tanesidir ve Dünya’dakinden yaklaşık 10¹² kat daha güçlüdür. Böylece onları Dünya’daki laboratuvarların hiçbirinde yapamayacağımız fizik kanunlarını test etmek için kullanabiliriz.” dedi.
Atarcaları bulmak ve onları uç sınırlardaki fizik kurallarını test etmek de SKA teleskobu için önemli bir bilim etmeni. MWA Yöneticisi Profesör Steven Tingay, keşfin Güney Yarımküre’de keşfedilmeyi bekleyen büyük bir atarca topluluğuna işaret ettiğini söyledi. “Bu bulgu gerçekten heyecan verici çünkü veri işlememiz inanılmaz derecede zorlu ve bu sonuçlar, MWA ve SKA’nın düşük frekanslı kısmı ile çok daha fazla atarca keşfetme potansiyelini olduğunu gösteriyor. Atarca çalışmaları, milyarlarca dolarlık olan SKA’nın ana bilim alanlarından biri ve bu nedenle ekibimizin bu çalışmanın ön saflarında yer alması harika.” dedi.
