Psikolojinin Başlıca Alt Alanları

Yazar: Kendra Cherry

Çeviren: Mert 3.Karakaya

Düzenleyen: Ümit Sözbilir & Ceren Mısır

Özet: Psikoloji öylesine büyük çaplı bir alandır ki derinliğini ve genişliğini aktarmak zorlayıcı olabilir. Bunun sonucu olarak her birinde zihin, beyin ve davranışın incelendiği eşsiz ve ayırt edici psikoloji dalları ortaya çıkmıştır. Bu alt başlıkların neyi temsil ettiğini anlamak, nelere ilgi duyduğunuza karar vermeniz konusunda yardımcı olabilir. Eğer bu geniş alanda eğitim görmek, diploma almak veya bir kariyere sahip olmak isterseniz psikolojinin 18 alt alanı ilgili daha fazla bilgiyi burada bulabilirsiniz.

Psikolojinin Alt Alanlarına Genel Bakış

Psikolojinin alt alanları arasında şunlar bulunmaktadır:

• Anormal psikoloji
• Davranışsal psikoloji
• Biyopsikoloji
• Klinik psikoloji
• Bilişsel psikoloji
• Karşılaştırmalı psikoloji
• Danışmanlık psikolojisi
• Kültürlerarası psikoloji
• Gelişim psikolojisi
• Eğitim psikolojisi
• Deneysel psikoloji
• Adli psikoloji
• Sağlık psikolojisi
• Endüstri ve örgüt psikolojisi
• Kişilik psikolojisi
• Okul psikolojisi
• Sosyal psikoloji
• Spor psikolojisi

Bu psikolojik alanların her biri sorulara ve sorunlara farklı bir açıdan bakmaktadır. Her birinin kendi odağı olsa da insan düşüncelerini ve davranışlarını incelemek ve açıklamak ortak hedefleridir.

İnsan davranışı çok çeşitli olduğu için psikolojinin alt alanlarının sayısı da gün geçtikçe artmakta ve gelişmektedir. Bu alt alanlardan bazıları ilgi çekmekte ve birçok üniversitede bu alanlara yönelik dersler ve bölümler açılmaktadır.

Psikolojinin her türü belirli bir konuya odaklanmış özel bir çalışma alanını temsil eder. Psikologlar çoğu zaman kariyerlerinde bu konulardan biri üzerine uzmanlaşırlar. Aşağıda sıralananlar psikolojinin alt alanlarından sadece bazılarıdır. Bunların çoğunda belirlenen alanda çalışmak için lisansüstü eğitim almak gerekmektedir.

Psikolojinin İki Ana Alanı

Psikoloji temelde iki ana alana ayrılabilir:

1. Araştırma: Bilgi birikimini artırmayı amaçlar.
2. Uygulama: Elde edilen bilgilerin ışığında gerçek dünyadaki sorunları çözmeyi hedefler.

Anormal Psikoloji

Anormal psikoloji, psikopatolojiyi ve anormal davranışları ele alır. İnsanların hayatlarını olumsuz olarak etkileyen sorunları belirlemek, anlamak ve potansiyel olarak çözmek için duygu, düşünce ve davranış kalıplarını inceler.

Bu alanda çalışan ruh sağlığı uzmanları kaygı ve depresyon da dâhil birçok psikolojik bozukluğu değerlendirir, tanılar ve tedavi eder. Danışmanlar, klinik psikologlar ve psikoterapistler çoğunlukla doğrudan bu alanda çalışır. Örneğin, Rosenhan tarafından psikiyatri hastanelerinde gerçekleştirilen deney, normal ve anormal arasındaki ilişkinin incelendiği ilgi çekici bir çalışmadır [1].

Davranışsal Psikoloji

Davranışsal psikoloji, bir diğer adıyla davranışçılık, tüm davranışların koşullanma aracılığıyla edinildiğini temel alan bir öğrenme teorisidir. Klasik koşullanma [2] ve edimsel koşullanma gibi davranışsal stratejiler, davranışları öğretme ya da değiştirme amacıyla sıklıkla kullanılmaktadır.

Örneğin bir öğretmen, öğrencilerine ders sırasında uslu durmalarını öğretmek için bir ödül sisteminden yararlanabilir. Öğrenciler uslu olduğunda bir yıldız alırlarsa daha iyi hissederler ve daha fazla yıldız almak için daha uslu olmaya çalışabilirler.

Bu psikoloji alanı yirminci yüzyılın ilk yarısında çokça çalışılmaktayken 1950’lerden sonra bu ilgi azalmıştır. Ancak davranışsal teknikler terapide, eğitimde ve diğer alanlarda bir dayanak noktası olmaya devam etmektedir.¹

Biyopsikoloji

Biyopsikoloji veya biyolojik psikoloji; beynin, nöronların ve sinir sisteminin düşüncelere, hislere ve davranışlara nasıl etki ettiğine odaklanan psikolojik alandır. Biyopsikoloji alanı temel psikoloji, bilişsel psikoloji, deneysel psikoloji, biyoloji, fizyoloji ve sinirbilim dâhil birçok alandan yararlanır. Bu alanda çalışan kişiler çoğunlukla beyin hasarlarının ve beyin hastalıklarının insan davranışını nasıl etkilediğini incelerler.

Biyopsikoloji kimi zaman fizyolojik psikoloji, davranışsal sinirbilim ya da psikobiyoloji olarak da adlandırılmaktadır [3]. Bu nedenle psikolojinin bu dalında çalışmak ya da bir diploma almak isterseniz, bu isimlerle açılmış programlara da bakabilirsiniz.

Biyopsikoloji alanında dikkat çeken Phineas Gage vakası, bir demiryolu işçisinin geçirdiği kaza sonucunda kafatasına bir demir çubuğun saplanmasıyla meydana gelmiş; kazadan sağ kurtulmasına rağmen kişilik özelliklerinde ve davranışsal işlevlerinde belirgin değişiklikler gözlemlenmiştir. Bu vaka, ön beyin korteksindeki yapısal değişikliklerin davranışsal sonuçlarını ortaya koyan ilk sistematik gözlemlerden biri olarak kabul edilir [4].

Klinik Psikoloji

Klinik psikoloji, ruhsal hastalıkların, anormal davranışların ve psikiyatrik bozuklukların değerlendirilmesi ve tedavisiyle ilgilenen psikoloji dalıdır. Klinisyenler sıklıkla özel ofislerde çalışmaktadır ancak toplum merkezlerinde ya da üniversitelerde çalışan klinisyenler de bulunmaktadır.

Hastane ve ruh sağlığı kliniklerinde bile klinik psikoloji uzmanlarını bulmak mümkündür. Bu kuruluşlarda hekimler, psikiyatristler ve diğer ruh sağlığı uzmanları ile oluşturulmuş bir ekibin parçası olarak çalışırlar.

Klinik psikolojide birçok dönüm noktası bulunmakla birlikte Aaron T. Beck’in bilişsel davranışçı terapi (BDT) üzerine yaptığı çalışmalar modern dönem için büyük önem taşımaktadır. Duygu, düşünce ve davranış arasındaki çift yönlü ilişkiyi temel alarak depresyon hastaları ile başlayan çalışmalar sonucunda şekillenen BDT, günümüzde birçok psikiyatrik rahatsızlığın tedavi sürecinde kullanılmaktadır. [5]

Bilişsel Psikoloji

Bilişsel psikoloji, içsel zihinsel durumlara odaklanan psikoloji alanıdır. 1960’larda ortaya çıkışından beri gelişmekte ve insanların nasıl düşündüğüne, öğrendiğine ve hatırladığına yönelik çalışmalara odaklanmaktadır.

Psikolojinin bu dalında çalışan uzmanlar genellikle algı, motivasyon, duygu, dil, öğrenme, hafıza, dikkat, karar verme ve sorun çözme gibi bilişsel işlevleri incelerler. Bilişsel psikologlar, zihnin nasıl çalıştığını açıklamak için beynin bir bilgisayar gibi bilgileri depoladığını ve işlediğini savunan bir bilgi işleme modelini kullanırlar.

Bilişsel psikolojinin temel çalışmaları arasında yer alan “The Magical Number of Seven” makalesi insanların bilgi işleme kapasitesini gözler önüne sermektedir. Miller, yaptığı deneyde insanların genellikle 5-9 (7 ± 2) arasında bilgiyi hatırlayabildiğini ve işleyebildiği sonucuna ulaşmıştır. Yaptığı bu deney, bilişsel psikoloji alanının gelişimine ve beynimizin nasıl çalıştığını anlamaya büyük katkı sağlamıştır. [6]

Karşılaştırmalı Psikoloji

Karşılaştırmalı psikoloji, psikolojinin hayvan davranışları ile ilgilenen dalıdır.  Hayvanların nasıl davrandığını incelemek insan psikolojisi ile ilgili daha derin ve geniş bir anlayışa kavuşmamızı sağlayabileceği için bu dal önemlidir.

Psikolojinin bu alt dalı Charles Darwin ve George Romanes gibi araştırmacıların çalışmalarını temel almaktadır ve oldukça disiplinler arası bir alan hâline gelmiştir. Psikologlar haricinde biyologlar, antropologlar, çevrebilimciler, genetikçiler ve daha fazlası bu alana katkı sağlamaktadır.

Karşılaştırmalı psikoloji alanında yapılmış en ilginç çalışmalardan birisi Harry Harlow tarafından gerçekleştirilmiştir. Bağlanma davranışlarını ele alan bu çalışmada Harlow, yeni doğmuş maymun yavrularına annelerini temsilen iki farklı maymun maketi sunmuştur. Bu maketlerden bir tanesi tamamen telden oluşan soğuk ancak yavruların beslenmesini sağlayan bir anneyi, diğer maket ise yemek vermeyen fakat bezden yapılmış sıcak ve yumuşak bir anneyi temsil etmektedir. Ortaya çıkan sonuç yavruların çoğunlukla bez anne ile zaman geçirdikleri, acıksalar bile tel anneden gerekli besini aldıktan hemen sonra bez anneye geri döndükleri olmuştur. Bu çalışma, yalnızca beslenmenin değil aynı zamanda temasın da temel ihtiyaçlar arasında yer aldığını ve yavrular için ne kadar önemli olduğu gözler önüne sermiştir. [7]

Danışmanlık Psikolojisi

Danışmanlık psikolojisi, psikolojinin en geniş alanlarından birisidir.^{2, 3} Çeşitli psikolojik belirtiler ile ruhsal sıkıntı yaşayan danışanları tedavi etmeyi hedefler. The Society of Counseling Psychology (Danışmanlık Psikolojisi Derneği)⁴, bu psikoloji dalında çalışan uzmanların, danışanlarının yaşam boyu kişilerarası işlevlerini iyileştirebileceklerini açıklamaktadır [8]. Danışmanlar bunu, danışanın sağlık, iş, aile, evlilik ve daha birçok konu hakkındaki endişelerini gidermenin yanı sıra sosyal ve duygusal sağlığını iyileştirerek sağlarlar.

Rogers’ın danışan merkezli terapi ekolü bu alanı temsil etmektedir ve psikoloji tarihinde büyük yankı uyandırmıştır. Rogers, dönemin diğer ekollerinden farklı bir model öne sürmüş ve terapistin görevinin danışanı yönlendirmeyen, empati gösteren ve koşulsuz olarak kabul eden içten bir yaklaşım sağlamak olduğunu belirtmiştir. Psikolojide hümanist kuramın öncüsü Rogers, kendisinden sonra gelen birçok ekole katkı sağlamıştır. [10]

Kültürlerarası Psikoloji

Kültürlerarası psikoloji, kültürel etkenlerin insan davranışını nasıl etkilediğini inceleyen psikoloji dalıdır. Örneğin Doğu ve Batı kültürleri arasındaki farklar gibi konuları inceleyebilirler. Kültürlerarası psikologlar ayrıca kültürlerin duygu, kişilik ya da çocuk gelişimi açısından nasıl farklılık gösterdiğini de inceleyebilirler.

The International Association of Cross-Cultural Psychology (Uluslararası Kültürlerarası Psikoloji Birliği), 1972 yılında kurulmuştur [11]. O zamandan beri bu psikoloji dalı, insan davranışlarının kültürler arasında nasıl farklılık gösterdiğini araştıran psikolog sayısının dünya genelinde artmasıyla gelişimini sürdürmektedir. Bu alanla ilgili temel çalışmalardan birisi Geert Hofstede tarafından gerçekleştirilmiştir. Kültürleri farklı boyutlar (örneğin bireycilik-toplulukçuluk gibi) açısından incelemiş ve bu kültürler arasındaki farklılıklara yeni bir bakış açısı kazandırmıştır [12].

Gelişim Psikolojisi

Gelişim psikolojisi, insanların yaşam boyunca nasıl değiştiğine ve geliştiğine odaklanır. Psikolojinin bu alanı, insanların nasıl ve niye değiştiğini anlamaya ve açıklamaya çalışır. Gelişim psikologları, yaşam boyu gerçekleşen fiziksel büyüme, zihinsel gelişim, duygusal değişimler, sosyal büyüme ve algısal değişimler üzerine çalışır.

Bazı profesyoneller bebek, çocuk, ergen ya da yaşlı gelişimi üzerinde uzmanlaşırken diğerleri özellikle gelişimsel gecikmelerin etkileri üzerine odaklanabilir. Bu psikoloji dalı doğum öncesi gelişimden Alzheimer hastalığına uzanan geniş bir dizi konuyu kapsamaktadır.

Erikson’un psikosoyal gelişim kuramı, gelişim psikolojisi alanında önemli bir dönüm noktasıdır. Erikson’un kuramı, hayatın her döneminde tanımlanan temel psikososyal çatışmalardan (örneğin yetişkinlik döneminde “üretkenliğe karşı durgunluk”) söz etmektedir. Erikson’un kuramına göre sağlıklı bir kişilik gelişimi için bu çatışmaların başarılı bir şekilde çözülmesi gerekmektedir. [13]

Eğitim Psikolojisi

Eğitim psikolojisi; okulları, öğrenim psikolojisini, eğitim sorunlarını ve öğrencilerin endişelerini ele alan psikoloji dalıdır. Eğitim psikologları sıklıkla öğrencilerin nasıl öğrendiğini inceler. Ayrıca bu psikologlar, öğrencilerin elde edeceği kazanımları iyileştirmek için doğrudan öğrenciler, ebeveynler, öğretmenler ve yöneticilerle de çalışabilir.

Bu alanda çalışan uzmanlar kimi zaman farklı değişkenlerin öğrencileri bireysel olarak nasıl etkilediğini de incelerler. Aynı zamanda öğrenme güçlükleri, üstün zekâlılık ve öğretim süreci gibi konular üzerine de çalışabilirler. Örneğin, özellikle öğrencileri etkileyen erteleme davranışı üzerine yapılan kapsamlı bir meta analiz çalışması, bu davranışın olası sebeplerini ve sonuçlarını incelemiştir [14]. Bu gibi çalışmalar, öğrenim sürecini daha verimli hâle getirmek için büyük önem taşırlar.

Deneysel Psikoloji

Deneysel psikoloji, beyin ve davranışı araştırmak için bilimsel yöntemleri kullanan psikoloji alanıdır. Bu yöntemlerin birçoğu çocuk gelişiminden sosyal sorunlara kadar her şeyi araştırmak için psikolojinin diğer alanlarında da kullanılmaktadır.

Psikolojinin bu alanı sıklıkla ayrı bir alt dal olarak görülse de deneysel teknikler ve yöntemler her alanda kapsamlı bir şekilde kullanılmaktadır. Deneyler, korelasyonel çalışmalar, vaka çalışmaları ve doğal gözlemler gibi yöntemler bu alanın tekniklerine örnek olarak gösterilebilir.

Deneysel psikologlar üniversiteleri, araştırma merkezlerini, devlet kurumlarını ve özel işletmeleri de kapsayan geniş bir alanda çalışmaktadırlar. İnsan davranışlarının kapsamını ve psikolojik fenomenleri çalışmak için bilimsel yöntemlerden yararlanırlar.

Stanley Milgram’ın insanların otorite karşısında emirlere ne kadar itaat edeceğini araştırmak için tasarladığı deney, deneysel psikoloji alanının temsil edici çalışmalarından biri olarak kabul edilmektedir. Milgram, katılımcıların karşılarındaki kişiye, verilen görevde yaptıkları her hata sonucunda voltajı giderek artan bir elektrik şoku uyguladığı (15 volttan başlayan ve 450 volta kadar çıkan) bir deney tasarlamıştır. Belirli bir seviyenin ardından “öğrenci” rolündeki kişinin acı içinde tepki verdiği senaryoya rağmen katılımcılar emirleri uygulamaya devam etmiştir. Katılımcıların %65’inin en yüksek voltaja kadar devam ettiği ve otoriteye itaat ettiği sonucuna ulaşılmıştır [15].

Adli Psikoloji

Adli psikologlar, psikoloji ve hukuk ile alakalı sorunlarla ilgilenirler. Bu alanda çalışan kimseler psikolojik ilkeleri hukuki meselelere uygularlar. Suç davranışını incelemek ve tedavi etmek ya da doğrudan mahkeme sistemi içerisinde çalışmak gibi unsurlar bu alanda yer almaktadır.

Adli psikologlar mahkemede tanıklık etmek [16], şüpheli taciz vakalarında çocukları değerlendirmek, çocukları tanıklık etmek için hazırlamak ve suç şüphelilerinin akli yeterliğini değerlendirmek gibi çeşitli görevler gerçekleştirirler.

Adli psikolojide çalışan kişiler mutlaka “adli psikolog” olmak durumunda değildir. Psikolojik uzmanlıklarını hukuki veya cezai davalarda tanıklık, analiz yapmak ya da öneri sunmak için kullanan bu kişiler klinik psikolog, okul psikoloğu, nörolog ya da danışman olabilir.

Sağlık Psikolojisi

Sağlık psikolojisi (bazen tıbbi psikoloji ya da davranışsal tıp olarak da adlandırılır); biyoloji, psikoloji, davranış ve sosyal faktörlerin sağlık ve hastalığı nasıl etkilediğine odaklanır. Psikolojinin bu dalı, sağlığın çok çeşitli alanlarda geliştirilmesinin yanı sıra hastalık ve rahatsızlıkların önlenmesi ve tedavisini ele alır.

Sağlık psikologları sıklıkla kilo kontrolü, sigarayı bırakma, stres yönetimi ve beslenme gibi sağlıkla ilişkili konular üzerine çalışırlar. Ayrıca insanların hastalıkla nasıl baş ettiğini araştırarak hastaların etkili baş etme yöntemlerini öğrenmesine yardımcı olabilirler.

Psikolojinin bu dalındaki bazı uzmanlar hastalık önleme ve toplumsal farkındalık programlarının tasarlanmasına yardımcı olurken diğerleri ise sağlık politikalarını daha iyi hâle getirmek için devlet bünyesinde görev alır.

Segerstrom ve Miller tarafından gerçekleştirilen bir meta analiz çalışmasında, psikolojik stres ile bağışıklık sistemi arasındaki ilişki incelenmiş ve kronik stresin bağışıklık sisteminde bozulmalara yol açabildiği sonucuna ulaşılmıştır [17].

Endüstri ve Örgüt Psikolojisi

Endüstri ve örgüt psikolojisi, psikolojik ilkeleri iş yeri sorunlarına uygular. “I/O psychology[5]” olarak da adlandırılan bu psikolojik alan, çalışanların iyi oluşunu en üst seviyeye getirirken iş yerindeki işlevsellik ve etkililiği de iyileştirmeyi hedefler. İnsan faktörleri gibi alanları da kapsamaktadır.

İnsan faktörleri psikolojisi; insan hataları, ürün tasarımı, ergonomi, insan yeteneği ve insan-bilgisayar etkileşimi üzerine odaklanır. İnsanların ürünler ve makinelerle etkileşime geçme biçimlerini daha iyi hâle getirmeyi amaçlar. Yaralanmaları en aza indirecek ürünler tasarlamaya yardımcı olmak veya daha güvenli iş yerleri yaratmak bu alanın çalışma konuları arasında yer almaktadır.

Endüstri ve örgüt psikolojisinde araştırmalar, gerçek dünya sorunlarını çözmeyi hedeflediği için uygulamalı araştırmalar olarak bilinirler. Bu psikologlar işçi tutumları, çalışan davranışları [18], örgütsel süreçler ve liderlik gibi konuları araştırırlar.

Kişilik Psikolojisi

Kişilik psikolojisi, her insanı eşsiz kılan düşünce kalıplarının, duyguların ve davranışların incelenmesine odaklanan psikoloji dalıdır. Freud’un psikanalitik kişilik kuramı [19] ve Erikson’un psikososyal gelişim kuramı [13], klasik kişilik kuramları arasında yer almaktadır.

Kişilik psikologları, farklı etkenlerin (örneğin genetik, ebeveynlik ve sosyal deneyimler) kişilik gelişimini ve değişimini nasıl etkilediğini inceleyebilir. Ayrıca kişilik testlerinin geliştirilmesinde ve uygulanmasında da yer alabilirler.

Okul Psikolojisi

Okul psikolojisi, çocuklara akademik [20], duygusal ve sosyal sorunlarda yardımcı olmak amacıyla okullarda çalışmayı gerektiren psikoloji dalıdır. Okul psikologları aynı zamanda sağlıklı bir öğrenme ortamı yaratmaya yardımcı olmak için öğretmenler, öğrenciler ve ebeveynlerle de iş birliği yapar.

Birçok okul psikoloğu ilkokul ve ortaokullarda çalışır ancak özel kliniklerde, hastanelerde, devlet kurumlarında ve üniversitelerde görev alabilirler. Başta okul psikolojisinde doktora derecesine sahip olanlar olmak üzere bazı okul psikologları danışman olarak özel ofislerinde çalışabilirler.

Sosyal Psikoloji

Sosyal psikoloji, sosyal davranışları anlamayı ve açıklamayı hedefler. Grup davranışı, sosyal etkileşimler ve algıları, liderlik, sözsüz iletişim ve karar alma sürecinde sosyal etkiler gibi çeşitli konuları incelerler.

Davranış üzerindeki sosyal etkiler sosyal psikolojinin merceğindeki konulardandır ancak bu psikologlar aynı zamanda insanların diğerlerini nasıl algıladıklarına ve onlarla nasıl etkileşime geçtiklerine de odaklanırlar. Bu psikoloji dalı uyum, saldırganlık ve ön yargı gibi konular üzerine de çalışır.

Muzaffer Şerif’in “Robbers Cave” deneyi ya da Solomon Asch’in sosyal uyum deneyi gibi bu alana öncülük yapmış birçok çalışmanın yer aldığı Prof. Dr. Selçuk Şirin tarafından yazılmış Bakışınızı Değiştirecek 10 Deney: İnsan kitabı, birçok sosyal psikoloji deneyini detaylı bir şekilde aktarmaktadır. [21]

Spor Psikolojisi

Spor psikolojisi, psikolojinin spor, atletik performans, egzersiz ve fiziksel hareketi nasıl etkilediğini inceler. Odaklanmayı iyileştirme, zihinsel dayanaklılığı geliştirme, motivasyonu artırma ya da sporla ilişkili kaygıları azaltma amacındaki bireyler bir spor psikoloğu ile çalışabilirler [22].

Bazı spor psikologları profesyonel atletlerle, örneğin profesyonel seviyedeki sporcular ya da üst düzey olimpiyat sporcularıyla çalışırlar. Diğerleri ise atlet olmayan kişilerin yaşam boyu sağlığını ve iyi oluşunu artırmaya yönelik olarak egzersiz ve spordan yararlanır.

Sonuç

Psikoloji sürekli gelişmekte ve yeni alanlar devamlı ortaya çıkmaktadır. Hiçbir psikoloji dalının diğerlerinden daha önemli veya daha iyi olmadığını hatırlamak önemlidir. Her bir alan, kim olduğumuzu, nasıl davrandığımızı ve nasıl düşündüğümüzü etkileyen birçok farklı psikolojik etmeni anlamamıza katkı sağlamaktadır.

Psikolojinin tüm dallarında çalışan uzmanlar, psikolojik bilgiye yönelik araştırmalar yaparak ve yeni uygulamalar geliştirerek insanların kendilerini daha iyi anlamalarına, karşılarına çıkacak sorunlarla yüzleşmelerine ve daha iyi hayatlar yaşamalarına yardımcı olmaktadır.

¹ Örneğin bilişsel davranışçı terapi, davranışsal psikolojinin kuramsal birikiminden de yararlanmaktadır. Fobilerin tedavisinde kaygı verici uyaranın etkisini azaltmak için ortaya çıkan işlevsiz başa çıkma tepkilerini önlemek davranışsal tekniklerin terapide kullanımlarından birisidir.

² Danışmanlık psikolojisi, yaşam boyunca kişisel ve kişilerarası işlevselliği kolaylaştırmayı amaçlayan bir psikoloji alanıdır. Duygusal, sosyal, mesleki, eğitsel, gelişimsel ve sağlıkla ilgili konulara odaklanır. Ruh sağlığına bütüncül bir yaklaşım benimser ve bireylerin yaşamın zorluklarını aşarak iyi oluş düzeylerini artırmalarına yardımcı olur. [8]

³ PDR ile klinik psikoloji arasında bir alt alan olan danışmanlık psikolojisinin yazıda bahsedilenin aksine ülkemizde tam bir karşılık bulamadığı söylenebilir. (Ç.N.)

⁴ Danışmanlık Psikolojisi Derneği, danışmanlık psikolojisi alanındaki araştırma, eğitim ve uygulamaları teşvik etmeyi ve bu alanda çalışan profesyonelleri desteklemeyi hedefleyen bir kuruluştur. [9]

⁵ “I/O psychology” alanın İngilizce olan “Industrial-Organizational Psychology” isminin kısaltmasıdır. (Ç.N.)