Psikoloji

Utancın Psikolojisi

Yazan: ArlinCuncic

Çeviren: Meryem Beyza Kara

Düzenleyen: Ümit Sözbilir

Özet: Utanç; sizi mütevazı yapıyor, kendinize gülmenize izin veriyor ve toplumsal kurallara uymanızı sağlıyorsa sağlıklı ve doğal bir utanç yaşıyorsunuz demektir. Fakat utancın hayatınızı kötü bir şekilde etkilediğini düşünüyorsanız sağlıksız utanç yaşıyor olabilirsiniz ve atılması gereken ilk adım, utandığınız durumu keşfetmek olmalıdır. Daha sonraki adım ise kendinizi ve utancınızı kabul edip bu aşırı duygunun önüne geçmek olacaktır.

1. Utanç Ne Demektir?     

Utanç, bireyin onursuz veya gülünç bir duruma düştüğünde hissettiği üzüntü ve mahcubiyet duygusudur [1]. Bu duygunun uzun süreli ve yoğun yaşanması, bireyin kendisini kusurlu hissetmesine yol açan sağlıksız utancı oluşturur. Sağlıksız utanç yaşayan bireyler, utandıkları durumu kabul etmekte ve utancını tanımlamakta güçlük çekebilirler. Sağlıklı utanç ise genellikle geçicidir ve bireyin yaşamında önemli bir sorun teşkil etmez; aksine evrimsel ve kültürel açıdan olumlu işlevlere sahiptir. Örneğin, kültürel normlara uyum sağlamamızı ve sosyal varlıklar olarak toplumsal düzeni korumamızı sağlar. [2] Sağlıklı utanç, bireylere sınırlar koyarak ve bu sınırlara uymalarını sağlayarak toplumsal kontrol mekanizması işlevi gören evrimsel bir araçtır.

2. Utanç Ne Zaman Zararlı Hâle Gelir?

Utanç, birey tarafından içselleştirildiğinde ve kendisini acımasızca eleştirdiğinde zararlı hâle gelir. Birey, kendisini sürekli olarak kötü, işe yaramaz veya değersiz olarak değerlendirmeye başlayabilir.  Ancak gerçek şu ki, yoğun utanç duygusunun kaynağı genellikle bireyin gerçek değeri veya yaptığı hatalarla doğrudan ilişkili değildir. Utanç, mutluluk, öfke ve üzüntü gibi doğal bir duygudur; bu nedenle utancın sebebini kişisel değersizliğe bağlamak doğru bir yaklaşım değildir.

3. Utancın Belirtileri Nelerdir?

Utanç yaşayıp yaşamadığınızı mı merak ediyorsunuz? Psikiyatrist Peter Breggin’in “Guilt, Shame and Anxiety (Suçluluk, Utanç ve Kaygı)” kitabında bulunan kişiye zarar veren utanç tepkileri şunlardır: [3]

  • Başkalarının sizin hakkınızda ne düşündüğü konusunda hassas olmak ya da endişelenmek.
  • Kendinizi takdir edilmemiş ya da başkaları tarafından kullanılmış hissetmek.
  • Reddedilmiş, pişman, yetersiz ya da etkisiz olduğunuzu hissetmek.
  • Kontrol edilemeyen şekilde kızarmak ya da uygunsuz veya aptal görünmekten korkmak.
  • Size saygılı davranılmadığı konusunda endişelenmek ya da son sözü söylemekte ısrarcı olmak.
  • Gerçek benliğinize sahip olamayacağınızı hissetmek, kimliğinizi kaybettiğinizi ya da düşüncelerinizi veya duygularınızı utanmaktan korktuğunuz için paylaşamamak.
  • Ahlâksız veya onursuz bir davranışta bulunmuş olmaktan ziyade başarısızlıktan endişelenmek, mükemmeliyetçi olmak.
  • Yabancı, dışlanmış veya şüpheli hissetmek ve başkalarına güvenememek.
  • Çekingen olmak, insanlardan uzaklaşmak, gizlenmeye çalışmak ya da ilgi odağı olmak istememek.

Aşağıdaki davranışlar, insanların utandığında yaptıkları davranışlara örnektir:

  • İnsanların gözlerinin içine bakmak yerine aşağıya bakmak.
  • Başlarını eğik tutmak ya da dik durmak yerine omuzlarını düşürmek.
  • Donmuş hissetmek ya da hareket edememek.
  • Aşırı düşünmekten anlık kararlarla hareket edememek.
  • Konuşmaya çalışırken kekelemek veya aşırı yumuşak bir sesle konuşmak.
  • Gerçek benliği başkalarından saklamak.
  • Utandıklarında ya da mahcubiyet hissettiklerinde ağlamak.

4. Utanç Davranışının Dört Kategorisi

Oxford Üniversitesi Yayınları tarafından yayımlanan “Shame (Utanç)” kitabında yazarlar, utanç davranışlarının dört kategorisini tanımlamışlardır. [4] Bahsedilen davranışlar: tepkisel yanıtlar; utançla başa çıkma veya utancı gizleme davranışları; utançtan veya keşfedilmekten kaçınmak için güvenli davranışlar; ve utancı onarmak için davranışlar.

4.1. Tepkisel Yanıtlar

Tepkisel yanıtlar, utandığınızda ve savunmaya geçtiğinizde sergilediğiniz davranışlardır. Örneğin: sizinle dalga geçilmesi durumunda sinirlenip karşı tarafa saldırabilir veya öfkeyle cevap verebilirsiniz. Tepkisel yanıtlar genellikle dürtüsel tepkilerdir ve zamanla kendi deneyimlerinizle oluşur.

4.2. Utançla Başa Çıkma ya da Utancı Gizleme Davranışları

Utancınızı gizleme davranışları arasında, kendinizi yetersizmiş gibi göstererek eleştirilerden veya ilgi odağı olmaktan kaçınmak, düşüncelerinizi veya duygularınızı paylaşmaktan çekinmek gibi davranışlar yer alır. Kendinizi gizlemek, bir tür korunma yöntemidir. Örneğin: sınıfta bir sorunun cevabını bilmenize rağmen ilgi odağı olmaktan çekindiğiniz için söz alamamak. Bunun temelinde eleştirilmekten duyduğunuz korku vardır.

4.3. Utançtan ya da Keşfedilmekten Kaçınmak için Güvenli Davranışlar

Güvenli davranışlar arasında, çatışmayı engellemek ya da tartışmayı sonlandırmak için her durumda özür dilemek ve ağlamak gibi davranışlar vardır. Duygusal olmaya ya da çatışmadan kaçınmaya eğilimli kişilerin, güvenli davranışlarda bulunma olasılığı daha yüksek olabilir. Örneğin; ailenizdeki duygusal kişinin, bir tartışma durumunda konuyu konuşarak çözmek yerine çeşitli şekillerle kapatmaya çalışabilirler. Bunu ağlayarak, hastalıklarından bahsedip kendini acındırarak veya söylediklerinizi hiç duymayıp başka bir konu açarak yapabilirler.

4.4. Utancı Onarmak için Davranışlar

Utancınızı onarmak için kendinizi rahatlatmaya çalışabilir ya da hatalı bir davranış sergilemişseniz doğrudan ve samimi bir şekilde karşı tarafla iletişime geçerek özür dileyebilirsiniz. Örneğin; önemli bir yıl dönümünü unutursanız yoğunluktan aklınızdan çıktığını söyleyebilir ya da üzgün olduğunuzu göstermek için jestler yapabilirsiniz.

5. Utancın Türleri

Tanımlanan dört geniş utanç türüne ek olarak birçok farklı utanç türü de bulunmaktadır. Aşağıda dikkate alınması gereken bazı türlere yer verilmiştir.

Geçici Utanç

Geçici utanç, sosyal bir ortamda hata yaptığınızda hissettiğiniz kısa süreli duyguyu ifade eder. Genellikle çabuk geçer ve hayatınızda sorun yaratmaz. Örneğin: kaygan bir zeminde düşmeniz anlık bir utanç hissetmenize yani geçici utanç yaşamanıza neden olabilir. Hatta geçici utanç, başkalarından gelen geri bildirimlere daha fazla dikkat etmenizi sağlayarak faydalı bile olabilmektedir. [5]

Uzun Süreli Utanç

Uzun süreli utanç, her zaman sizinledir ve utandığınız durumun sürekli düşünülmesine neden olur. Örneğin: etkinlikte konuşma yaparken bir kelimeyi yanlış telaffuz ettiğiniz için utanmanız ve sonrasında sürekli bu anı düşünerek utanmaya devam etmeniz. Bu durum, işlevselliğinizi ve ruh sağlığınızı bozabilir.

Aşağılanma

Utancın en yoğun biçimlerinden biridir ve bir durum hakkında aşırı utandığınızda ortaya çıkar. Genellikle aşağılanma duygusu, başkalarının önündeyken hissedilir. Bir kişinin başka bir kişi ya da bir grup tarafından küçümsenmesi durumunda hissedilir. Aşağılanma duygusu, sözel veya fiziksel bir eylemle oluşabilir ve sonucunda kişinin onuru zedelenir. Örneğin: bir çocuğun diğer çocuklar tarafından zorbalığa maruz kalması ve onunla dalga geçilmesi çocukta aşağılanma duygusunu ortaya çıkartabilir.

Yabancıların Etrafında Utanç

Yabancıların etrafında hissedilen utanç, onların sizinle ilgili yanlışları keşfedecekleri hissini yansıtır. Utancın bu türü, sosyal kaygıyla birlikte görülür. Kişi söylediklerinin eleştirileceğini düşünerek topluluk önünde konuşmaktan ve ilgi odağı olmaktan kaçınır. Bazı çalışmalar bilişsel davranışçı terapinin (BDT) kişinin utanca yatkınlığını azaltarak sosyal kaygı belirtilerini hafiflettiğini bulmuştur. [6]

Başarı Durumu Utancı

Kişinin kendi başarı durumu hakkında utanç hissetmesi başka bir utanç türüdür. Bir konuda başarısızlık veya yenilgi yaşamak, yapılan hatalardan ders çıkarılmasını sağlamalıdır ancak başarısızlıklar, bazı kişilerde utancı oluşturabilmektedir. Başarı durumu utancı, geçmişte yaşanılan başarısızlığın kalıcı hâle gelmesi korkusuyla ortaya çıkar ve kişide endişe hâli yaratır. Genellikle topluluk önünde konuşma yaparken, müzikal ve atletik başarılar sırasında ortaya çıkma eğilimindedir. Bazı araştırmalar, başarı durumu utancının hem kişinin kendisini hem de etkinlikteki diğer insanları etkileyen dönüştürücü bir güç olduğunu iddia ediyor. [7]

Karşılıksız Aşk

Duygularınızın karşılık bulamaması durumunda kendinizi değersiz veya yetersiz hissedebilirsiniz. Bu durumun sıklıkla yaşanması kişide reddedilme korkusu oluşturabilir. Karşılıksız aşktan kaynaklanan utançta, reddedilme korkusu sebebiyle kişi duygularını belli etmekten kaçınabilir. Ancak reddedilmenizi içselleştirip kendinizde bir sorun olduğunu düşünmeniz yanlış olacaktır. Durumu ve duygularınızı kabul etmeniz en sağlıklısıdır.

İstenmeyen İfşa             

Toplum içinde hatalarınızın yüzünüze vurulması sizi savunmasız hissettirebilir. Saygınlığınızı ve öz güveninizi zedeleyebilen sosyal olarak olumsuz bir durumdur. Örneğin: geçmişte yaşadığınız ve duyulmasını istemediğiniz bir olayın size sürekli hatırlatılması.

Dışlanma

Bir grup tarafından dışlandığınızı, sevilmediğinizi ya da gruba ait olmadığınızı hissediyorsanız dışlandığınız için utanç duyabilirsiniz. Dışlanan veya dışlandığını düşünen kişinin, içine kapandığını ve sosyal ortamlardan kaçındığını görebilirsiniz. Bu durum kişide, utançla birlikte sosyal kaygı da yaratır. Kişi düşüncelerinin beğenilmeyeceğini ve dışlanacağını düşündüğü için sosyal ortamlarda konuşmaktan kaçınır. Örneğin: obezite hastalığı olan kişilerde, toplumsal damgalanma ve kilo ön yargısı nedeniyle dışlanma ve utanç sıklıkla birlikte görülür. [8]

İçselleştirilmiş Utanç

İçselleştirilmiş utanç; kendinizi yetersiz, değersiz veya kusurlu görmenize neden olur. Örneğin: çocuklukta istismara uğrayan kişiler, kendilerini değersiz hissedebilirler ya da istismardan dolayı utanç duyabilirler. Bu duyguları hissetmemeleri gerekirken istismarın yaratmış olduğu olumsuz etkiler, kişinin değersiz hissetmesine ya da utanmasına sebep olabilir.

Zehirli Utanç

Zehirli utanç, içselleştirilmiş utançta olduğu gibi kişinin kendisiyle ilgili sürekli olumsuz düşünceler içinde olması durumudur. Farkı ise içselleştirilmiş utanç, kendi düşünceleriniz ve deneyimleriniz sonucu oluşurken zehirli utanç, sosyal baskılardan dolayı oluşur. Örneğin: ebeveynin, çocuğunun başarısını sürekli diğer çocuklarla kıyaslaması, baskı yapması çocuğun zehirli utanç yaşamasına neden olabilir.  Zehirli utanç yaşayan kişiler, içlerinde ne hissettiklerini gizlemek için başka bir benlik sunmaya çalışabilirler.

Sağlıklı Utanç

Son olarak sağlıklı utanç da mevcuttur. Utanç; sizi alçakgönüllü biri yaptığında, kendinize gülmenize izin verdiğinde ve size sınırları öğrettiğinde sağlıklı hâle gelir. Bu tür utanç, kişiye kendi hatalarını fark etmesini sağladığı ve öz farkındalık kazandırdığı için bireyin hayatını olumlu yönde etkiler.

6. Utancın Nedenleri

Utancın nedenlerini merak ediyor musunuz? Farklı utanç türlerinin çeşitli olası nedenleri vardır. Bazıları geçici bazıları ise çocukluktan kaynaklanmış olabilir. Ayrıca bazen ruh sağlığı sorunları kendi başına utancı yaratabilir.

Utancın olası nedenlerinden bazılarına bakalım:

  • Çocukluk travması ya da ihmal durumlarının olması.
  • Öz eleştiri ya da yargı içeren herhangi bir ruh sağlığı bozukluğunun yaşanması (sosyal kaygı bozukluğu gibi).
  • Kendiniz için belirlediğiniz aşırı yüksek standartları yaşayamamak.
  • Kusurlarınızın ya da yetersizliğinizin ortaya çıkacağını hissetmek.
  • Zorbalığın kurbanı olmak.
  • Beklentilerinizi karşılayamamak ya da başarısızlık yaşamak.
  • Diğerleri tarafından reddedilme ya da bir ilişkinin zayıflaması.

Bebeklerin, utancı içgüdüsel olarak deneyimlediklerini belirtmek önemlidir. [9] Utanç duygusu, bebeklikte bir süreç içerisinde kendiliğinden oluşur. Bebeğinizde utanç duygusunun geliştiğini: insanların yanında üstünü açmamasından, tuvaleti geldiğinde saklanıp yalnız kalmak istemesinden, siz banyo yaptırırken kendisini örtmeye çalışmasından anlayabilirsiniz. Yani utanç tepkisi normal ve doğaldır ancak aşırı hâle geldiğinde sorun oluşturur.

7. Utancın Etkisi

Eğer daha önceden “sağlıksız utancı” deneyimlediyseniz muhtemelen utancın hayatınız üzerinde olumsuz bir etkisinin olabileceğini biliyorsunuzdur. Aşağıda sağlıksız utanç nedeniyle yaşayabileceğiniz olası olumsuz etkiler vardır:

  • Kusurlu olduğunuzu ya da sizde sorun olduğunu hissettirir.
  • Özellikle toplumsal damgalanma sonucu sosyallikten uzaklaşılabilir. [10]
  • Bağımlılıklara neden olabilir (alkol, uyuşturucu, fazla harcamalar, seks).
  • Savunmacı olmanıza ve karşılığında başkalarını utandırmanıza neden olabilir.
  • Eğer zorbalığa maruz kaldıysanız bu durum sizin de başkalarına zorbalık yapmanıza neden olabilir.
  • Değersiz olduğunuz inancını saklamak için egonuzu şişirmenize neden olabilir (narsistik kişilik).
  • Fiziksel sağlık sorunlarına yol açabilir.
  • Depresyon ve üzüntü ile ilişkili olabilir.
  • Kendinizi boş, yalnız ya da yıpranmış hissetmenize neden olabilir.
  • Öz saygınızın düşmesine neden olabilir.
  • Diğer insanlara güvenmeyi zorlaştırabilir.
  • Terapiye gitmenizi veya yargılanıyormuşsunuz gibi hissetmeyi bırakmanızı zorlaştırabilir.
  • Utanç duygunuza karşı koymak için mükemmeliyetçiliğe ya da aşırı başarıya yönelebilirsiniz.
  • Başkalarını memnun etmeye çalışmanıza neden olabilir.
  • Yanlış bir şey söylemekten korktuğunuz için konuşmaktan kaçınmanıza neden olabilir.
  • Sıkı diyet yapma, aşırı çalışma, aşırı temizlik ya da genel olarak çok yüksek standartlara sahip olmak gibi tekrarlayan ya da aşırı davranışlara neden olabilir.

Gördüğünüz gibi sağlıksız utancın etkilerinin çoğu kısır döngü yaratan davranışlara neden olabiliyor. Utanmanız daha fazla utanç duygusuna sebep olabilecek davranışlarda bulunmanıza neden olur. Bu davranışlar kendi başına zararlı olabilir ya da olası fiziksel veya ruhsal sağlık sorunlarını yaratabilir.

8. Utanç ve Ruh Sağlığı

Araştırmalar, utanmaya yatkınlık ile psikolojik sorunlar arasında defalarca bağlantı kurmuştur. [11] Yoğun yaşanan utançla ilişkili ruh sağlığı durumları şunlardır:

  • Kaygı
  • Depresyon
  • Yeme Bozuklukları
  • Düşük Öz Saygı
  • Belirtisiz Sosyopati1 [12] (kişi sosyopatik özelliklere sahiptir ancak bu özellikleri klinik anlamda tanı koyulacak düzeyde şiddetli değildir)

9. Sağlıksız Utanç ve Suçlu Hissetmek

Daha az utanç hissetmeye nasıl başlayacağımızı tartışmadan önce sağlıksız utanç ve suçluluk kavramları arasındaki farkı göz önünde bulundurmak önemlidir. Utanç türlerinden özellikle sağlıksız utanç, sıklıkla suçlulukla karıştırılsa da aslında ikisi ayrı şeylerdir.

  • Suçluluk: Genellikle yaptığınız bir davranışla ilgilidir. Yanlış yaptığınız o durum için kendinizi kötü hissedersiniz.
  • Sağlıksız Utanç: Karakterinizle ya da kim olduğunuzla ilgili kabul edilemez olduğuna inandığınız bir duruma işaret eder. Yanlış yaptığınız durumla ilgili değildir. Yeterince iyi olmadığınızı düşündüğünüzde hissettiğiniz duygudur.

Akademik psikolojide utanç, başarısızlıktan ve onun sonuçlarından kaçınmakla ilişkilendirilir; suçluluk ise kişinin kendisini affetmesi, geliştirmesi ve oluşan durumu telafi etmesiyle ilişkilendirilir. [13] Suçluluk duygunuzu utancınızdan ayırmayı öğrenmek genel olarak daha az utanç duymanızın ilk adımlarından biridir.

10. Utançla Başa Çıkmak

Daha az utanmanızın yolunu mu merak ediyorsunuz? Utancınızı iyileştirmenin üç ana adımı vardır:

  • Utancınızdan kaçınmak yerine utancınızı irdeleyin.
  • Utancınızı kucaklamak.
  • Utancınızı kabul etmek.

Aşağıda bu adımları inceleyelim.

10.1. Utancınızı Keşfedin

Utancınızdan kurtulmanın ilk adımı, bu utancın ne hakkında olduğunu anlamaktır. Bu önemlidir çünkü utancınızın kaynağını bilmiyorsanız onu iyileştirmek imkânsız olacaktır. Utancınızın nereden geldiğini ve mevcut kararlarınızı (duygusal anılar aracılığıyla) nasıl etkilediğini anlayarak bu konuda bakış açısı kazanmak, utancın hayatınızı yönetmesini durdurma konusunda ilerlemenizi sağlayabilir.

Utancınızı fark etmenin yolu, farklı durumlarda duygularınıza dikkat etmeye başlamaktır. Utanç duygularınız ne zaman tetikleniyor? Utandığınızda nasıl tepki veriyorsunuz ya da nasıl hissediyorsunuz? Emin değilseniz utanç duygularınızı günlüğe yazmayı deneyin. Özellikle utandığınızda ya da utanmanıza neden olan geçmişinizdeki olaylar hakkında yazabilirsiniz. Herhangi bir duygu ya da düşüncenizi ve o geçmiş duruma nasıl tepki verdiğinizi yazmakla başlayabilirsiniz. Sonra geçmişteki utancın sizi bugün nasıl etkilediğini düşünün. Geçmiş durumlar size kendiniz hakkında ne öğretti? Utancınızı ortaya çıkarmak, onun mevcut benliğiniz üzerinde bir gölge oluşturmasını engellemenin bir yoludur.

10.2. Utancınızı Kucaklayın

Utancınızı tanımlayıp kabul ettiğinize göre artık utancınızı kucaklamak için çalışmanın zamanı geldi. Utancınızı iyileştirmek için bu duyguyu iç dünyanızdan çıkarmanız önemlidir. Bunu yaparken savunmalar ve bariyerler oluşturmak istemeniz çok doğaldır. Utancınızı iç dünyanızdan çıkarmaya çalışırken kendinize sevgi ve kabul göstermeniz ve çevrenizde de size aynı şekilde davranacak insanların olması önemlidir. Bunun için ait olduğunuzu hissettiğiniz güvenli bir yere ve sizi koşulsuz seven bir gruba ihtiyacınız var. Arkadaşlarınız, aileniz ya da bir destek grubu olabilir.

Utanç duygunuzu iç dünyanızdan çıkartırken:

  • Kendinize olan sevginizin koşulsuz olması gerektiğini unutmayın.
  • Kendinize ve diğer insanlara karşı dürüst olun.
  • Hissettiğiniz utancı örmezden gelmeyin. Aksine duygularınız hakkında konuşun ve yarattığınız güvenli alanda duygularınızı paylaşın.
  • Acılarınızın meşrulaştırılmasına ve normalleştirilmesine izin verin. Bu durum, utancınız hakkında bakış açısı kazanmanıza yardımcı olacaktır.

Eğer bu durumları tek başınıza yapmaktan rahatsızsanız bir psikologla görüşmeyi düşünebilirsiniz.

10.3. Kabulü Hedefleyin

Kendiniz hakkındaki inançlarınızı ve tutumlarınızı yeniden gözden geçirmeniz önemlidir. Olduğunuz gibi davranabilmeyi ve sevilebilir olduğunuz gerçeğini kabul etmek buradaki en önemli adımdır. Hata yapabileceğinizi kabul edecek ve aslında bu durumun ne kadar da normal olduğunu anlayacaksınız.

Süreç içerisinde size yardımcı olacak bir danışman veya kendinize bir ortak bulmak isteyebilirsiniz. Her ne kadar kendi iyileşme süreciniz kişisel olsa da sizi anlayan biriyle bu yolculuğa çıkmak çok faydalı olabilir.

11. Uzun Vadede Utancın Üstesinden Gelmek

Utanç, birden fazla nedeni ya da tetikleyicisi olan karmaşık bir duygudur ve üstesinden gelebilmek için dikkat ve kabul gereklidir. Utanç türünüze bağlı olarak utancınızın üstesinden tek başınıza gelmeye çalışmak yerine duygularınız hakkında bir profesyonelle konuşmanın daha kolay olduğunu görebilirsiniz. Ayrıca başka ruh sağlığı sorunlarınız varsa bir ruh sağlığı uzmanı size aynı anda bu konularda da yardımcı olabilir.

Utanç, kim olduğunuzla (iyi ya da kötü biri olmanız) ilgili değildir. Utanç: kendinizle ilgili içselleştirilmiş bir deneyim, karakterinizin bir yönü ya da birinin size nasıl davrandığı ve bu durumun size kendiniz hakkında ne hissettirdiğidir. Bu duygu kendinizi nasıl gördüğünüzü belirleyen bir faktör olmak zorunda değildir. Utancınızı tanımlayıp benimsemeyi ve ardından ondan ayrılmayı seçebilirsiniz. Örneğin: çocukken terk edildiyseniz ebeveyninizin sizinle kalmak istememesinden dolayı utanç duyabilirsiniz. Bu durumda utancı tanımlayıp bırakmak ona tutunmaktan daha iyidir.

Aynı şekilde karakterinizin belirli bir yönü hakkında ya da başkalarının sizi yargıladığı bir konu hakkında utanç duyuyorsanız muhtemelen sağlıklı bir öz sevgiye ihtiyacınız vardır. Değerli bir insan olmanız için kendinizi ya da karakterinizi değiştirmek zorunda değilsiniz. Kendinizi kabul ettiğinizde utanç duygunuz azalacak ve ilerleyeceksiniz.


1 Psikolojik bozukluk sebebiyle karşısındakinin düşünce veya duygularını anlama yetisinden yoksun kişi.

Yoluyla
Cuncic, A. (2023, June 28). The psychology of shame. Verywellmind.
Kaynak
[1] Türk Dil Kurumu. (2024, November 12). Utanmak. Güncel Türkçe Sözlük.[2] Cibich, M., Woodyatt, L. & Wenzel, M. (2016, September 5). Moving beyond “shame is bad”: How a functional emotion can become problematic. Social and Personal Psychol Compass, 10(9), 471-483. [3] Breggin, P. R. (2014). Guilt, shame, and anxiety. Prometheus Books.[4] Gilbert, P. & Andrews, B. (Eds.). (1998). Shame: Interpersonal behavior, psychopathology, and culture. Oxford University Press. [5] LeBlanc V. R. (2019). The Relationship Between Emotions and Learning in Simulation-Based Education. Simulation in healthcare : journal of the Society for Simulation in Healthcare, 14(3), 137–139. [6] Wang, H., Zhao, Q., Mu, W., Rodriguez, M., Qian, M., & Berger, T. (2020). The effect of shame on patients with social anxiety disorder in internet-based cognitive behavioral therapy: Randomized controlled trial. JMIR Mental Health, 7(7), e15797. [7] Dempster, E. (2016). The economy of shame or why dance cannot fail. In Palgrave Macmillan UK eBooks (pp. 155–172). [8] Westermann, S., Rief, W., Euteneuer, F., & Kohlmann, S. (2015). Social exclusion and shame in obesity. Eating Behaviors, 17, 74–76. [9] Bolton, J. (2009, May 18). What we get wrong about shame. Psychology Today. [10] Schibalski, J. V., Müller, M., Ajdacic-Gross, V., Vetter, S., Rodgers, S., Oexle, N., Corrigan, P. W., Rössler, W., & Rüsch, N. (2017). Stigma-related stress, shame and avoidant coping reactions among members of the general population with elevated symptom levels. Comprehensive Psychiatry, 74, 224–230. [11] American Psychological Association. (2024, October 13). Shame. In APA dictionary of psychology. [12] Türk Dil Kurumu. (2023, July 14). Sosyopat. Güncel Türkçe Sözlük.[13] Leach, C. W. (2017). Understanding shame and guilt. In Springer eBooks (pp. 17–28).

Gelecek Bilimde

Gelecek Bilimde, toplum ile bilim arasındaki köprü olmayı amaçlayan popüler bilim değil, bilim iletişimi platformudur.
Başa dön tuşu