Yapay Zekâ Beyin Dalgalarını Konuşulan Kelimelere Dönüştürüyor

Yazan: Thomas Haenen

Çeviren: Pınar Korkmaz

Düzenleyen: Ümit Sözbilir

Özet:. Araştırmacılar, %100’e varan doğrulukla beyin sinyallerini duyulabilir konuşmaya dönüştürme konusunda önemli bir keşif gerçekleştirdi. Ekip, epilepsi hastası olan kişilerde beyin etkinliğini doğrudan konuşmaya eşlemek için beyin implantı aracılığıyla beyin sinyallerini alıp bu sinyalleri doğrudan duyulabilir konuşmaya çevirebilen ileri yapay zekâ modelleri kullandı. Bu teknoloji, felçli ve konuşamayan kilitli durumdaki (kilitlenme sendromu yaşayan) insanların yeniden seslerine kavuşmalarını amaçlıyor.

Radboud Üniversitesi ve UMC Utrechtteki araştırmacılar tarafından beyin sinyallerinin duyulabilir konuşmaya dönüştürülebilmesi başarıldı. Araştırmacılar, implant ve yapay zekânın birleşimiyle beyinden gelen uyarı işaretlerinin kodunu çözümleyerek %92’den %100’e varan doğrulukla insanların söylemek istediği kelimeleri tahmin edebildiler. Bulgular Journal of Neural Engineering’te yayımlandı.

Radboud Üniversitesindeki Donders Beyin, Biliş ve Davranış Enstitüsü ile birlikte UMC Utrechtte de bir araştırmacı olan başyazar Julia Berezutskaya’ya göre araştırma, beyin bilgisayar arayüzleri alanında umut verici bir gelişmeyi belirtiyor. UMC Utrechtte ile Radboud Üniversitesinde eş zamanlı çalışan Berezutskaya ve araştırmacı arkadaşları, insanların ne söylediğini anlamak için epilepsi hastası olan kişilerde beyne yerleştirdikleri çok sayıda implantı kullandılar.

Sesleri Geri Getirme

Berezutskaya, “Sonunda bu teknolojiyi felçli ve iletişim kuramayan kilitli durumdaki hastaların kullanımına sunmayı umuyoruz.” dedi. Ayrıca Berezutskaya, epilepsi hastası olan kişilerin kaslarını hareket ettirme yeteneklerini ve bundan dolayı konuşma yeteneklerini de kaybettiklerini ifade etti. Bir beyin bilgisayar arayüzü geliştirerek beyin etkinliğini ileri yapay zekâ modeli sayesinde çözümleyebileceklerini ve epilepsi hastası olan kişilerin yeniden seslerine kavuşabileceğini açıkladı.

Yeni makalelerindeki deney için araştırmacılar, geçici beyin implantları ile beyin etkinlikleri ölçülürken felçli olmayan insanların birkaç kelimeyi yüksek sesli söylemesini istediler. Berezutskaya, “Daha sonra bir yandan beyin etkinlikleri arasında diğer yandan ise konuşma arasında doğrudan bir eşleştirme yapmayı başardık. Ayrıca beyin etkinliğini doğrudan duyulabilir konuşmaya çevirmek için ileri yapay zekâ modelleri kullandık. Bu yalnızca bizim insanların ne söylediğini tahmin edemediğimizi fakat bu kelimeleri anlaşılır ve kavranabilir seslere hemen dönüştürebildiğimiz anlamına geliyor. Üstelik yeniden düzenlenen konuşma, seslerin tonu ve konuşma tarzı bakımından ana konuşmacıya benziyordu.” açıklamasını yaptı.

Dünyanın her yerinden araştırmacılar, beyin örüntülerindeki cümleleri ve kelimeleri tanımanın yolları üzerinde çalışıyor. Araştırmacılar, görece küçük veri kümeleriyle ve sınırlı verilerle beyin etkinliği ve konuşma arasındaki karmaşık eşleştirmeyi ortaya çıkarabilecek modelleri göstererek anlaşılabilir konuşmayı yeniden yapılandırabildiler.

En önemlisi, sentezlenen kelimelerin ne kadar kimliği saptanabilir olduğunu değerlendirmek için gönüllülerle dinleme tesleri de yürüttüler. Bu testlerin belirttiği olumlu sonuçlar, teknolojinin sadece doğru biçimde kelimeleri tanımlamayı başarmadığını ayrıca bu kelimeleri anlaşılır ve duyulabilir şekilde aktarmayı başardığını gösteriyor.

Sınırlamalar

Berezutskaya, “Şimdilik hâlâ birkaç sınırlama var.” diye uyarıyor ve sözlerine devam ediyor “Bu deneylerde, katılımcılardan yüksek sesle söylemeleri için on iki kelime istedik ve tespit etmek için denediğimiz kelimeler bunlardı. Genel olarak tek başına kelimeleri tahmin etmek bütün cümleleri tahmin etmekten daha az karışıktır. Gelecekte yapay zekâ araştırmalarında kullanılan büyük dil modelleri faydalı olabilir. Bizim hedefimiz insanların yalnızca beyin etkinliklerini temel alarak söylemeyi denedikleri paragrafları ve tüm cümleleri tahmin etmektir. O noktaya gelmek için bizim daha fazla deneye, ileri düzey implantlara, büyük veri kümelerine ve ileri düzey yapay zekâ modellerine ihtiyacımız olacak. Bütün bu süreçler yine birkaç yıl alacak fakat kafamızı doğru yöne çevirmişiz gibi görünüyor.”