27 Nisan’da Gökyüzünde Yerini Alacak Olan Süper Pembe Ay Gerçekten Pembe mi Olacak?

Yazan: Asya Demirkol

Düzenleyen: Ümit Sözbilir

Özet: 27 Nisan’da gerçekleşecek olan Süper Pembe Ay, 2021 yılındaki iki süper Ay’dan ilki olacak. Peki normal bir dolunaydan %7 daha büyük ve %15 daha parlak olacak olan bu Süper Ay gerçekten pembe mi gözükecek? Bu sorunun cevabını tüm bilimsel dayanaklarıyla sizler için derledik.

Çoğu zaman belirli dolunaylarda Ay’ın kızıl, kırmızı, mavi veya pembe gibi renklere bürüneceği ve herkesi büyüleyecek bir görünüşe sahip olacağı söylenir. Özellikle medyada bu tarz haberler oldukça büyük bir ilgi görür ve yanlış dahi olsa da pek çok kişi bu haberlere inanır. İşte yine bu tarz bir haber bu sefer yakın geleceği işaret ediyor ve 27 Nisan’da kelimenin tam anlamıyla Süper Pembe bir Ay’ın gökyüzünü süsleyeceğini söylüyor. Bu tür yanlış çıkarımları biraz olsun önlemek adına sizler için bu özel olayı tüm gerçekleriyle ve bilimsel temelleriyle anlatmaya çalıştık. Keyifli okumalar!

Süper Ay Ne Anlama Geliyor?

Süper Pembe Ay’ın “pembe” olma kısmını şimdilik kenara atalım ve “süper” kavramına bir bakalım. Süper Ay tam olarak ne anlama geliyor? Biliyoruz ki yeryüzündeki bir gözlemci olarak Ay’a baktığımızda Ay’ın aydınlık görünen kısmının günden güne değiştiğini görürüz. Ay, Güneş’ten aldığı ışığı yansıtır ve Yer etrafında eliptik bir yörüngede dolanır. Bu yörünge üzerinde hareket ettiği süreç boyunca da Güneş-Ay-Yer doğruları arasındaki açı da sürekli olarak değişmektedir. Bu durumun sonucunda Ay’ın evreleri olarak adlandırdığımız olgu ortaya çıkar.  Yani aslında Güneş ışınlarının geliş doğrultusu, Ay’ın yerden görülen evrelerini belirlemektedir. Dolunay evresindeyse Yer, Güneş ile Ay arasına girer ve böylece Ay, Güneş ışınlarının geldiği yönün tam karşıt tarafında yer alır.  

Ay’ın Yer etrafındaki yörüngesinin tam bir daire olmadığını ve eliptik bir yörüngede dolandığını zaten söylemiştik. Bu nedenle yörüngeye bağlı olarak Ay’ın Yer’e olan uzaklığı sabit değildir. Yörüngesi üzerinde, Yer’e en uzak olduğu konumu “apoge noktası” (enöte noktası) olarak adlandırılır ve Yer’e olan uzaklığı ortalama olarak 405.500 kilometredir. En yakın olduğu konumu ise “perige noktası” (enberi noktası) olarak adlandırılır ve Yer’e olan ortalama uzaklığı ise 363.300 kilometredir. Ay, Yer etrafındaki 27 günlük dolanımında hem enöte noktasına hem de enberi noktasına gelmiş olur.

Dolunay, Ay’ın yörüngesi üzerinde herhangi bir noktada gerçekleşebilir. Ancak eğer enberi noktasında ya da enberi noktasına yakın bir konumda gerçekleşirse tipik bir dolunaydan çok daha büyük ve parlak görünecektir. İşte Süper Ay dediğimiz kavram da bu durumu ifade eder.

Pazartesiyi salıya bağlayan gecede gökyüzünde yerini alacak olan dolunay ise 2021’de gerçekleşecek iki Süper Ay’ın ilki olma özelliğini taşıyor.

Neden Pembe Ay Olarak İsimlendiriliyor?

İlk olarak söylemek gerekirse pembe Ay isminin Ay’ın rengiyle hiçbir alakası yok, yani Ay pembe falan olmayacak. Bu isimlendirmenin temelinde Farmer’s Almanac adı verilen ve kökü oldukça eskilere dayanan bir takvim kitabı yer alıyor. Bu takvim kitabına göre Nisan’da gerçekleşecek olan dolunaya Pembe Ay ismi verilmiş çünkü bu aydaki dolunaylar ilkbaharda açan Doğu Kuzey Amerika’ya özgü bir kır çiçeğiyle ilişkilendirilmiş: Phlox Subulata ya da diğer adıyla “yosun pembesi”.

Geleneklere ve diğer pek çok faktöre bağlı olarak bu isimler değişebilir. Sonuç olarak gök cisimlerine takılan bu gibi adlar gerçeği yansıtmıyor. Ancak sırf pembe değil diye de 27 Nisan’da gerçekleşecek olan dolunayın göz kamaştırmayacağını sanmayın! Çünkü Süper Ay normal bir dolunaydan %7 daha büyük ve %15 daha parlak olacak. Baharın gelişini kutlayacak olan bu dolunayı çok daha iyi şekilde gözlemlemek istiyorsanız açık bir alana çıkın ve Süper Ay’ı ufkun üzerinden yükselirken doyasıya izleyin!