Erken Dönem Dinozor Beyni Hakkında Beklenmedik Bilgiler Açığa Çıkıyor
Çeviren: Melis Özerbil
Düzenleyen: Görkem Yıldız & Ümit Sözbilir
Özet: Dünyada dolaşan en eski dinozorlardan birine ait beynin çığır açan yeniden yapılandırılması, olası beslenme düzenine ve hızlı hareket edebilme yeteneğine ışık tuttu.
Bristol Üniversitesi önderliğinde yürütülen araştırmada, İngiltere kentindeki kökenleri sebebiyle Bristol dinozoru olarak bilinen Thecodontosaurus’un, dijital olarak beyninin yeniden yapılandırılması için gelişmiş görüntüleme teknikleri ve üç boyutlu modelleme teknikleri kullanıldı. Paleontologlar, Thecodontosaurus’un yalnızca bitkilerle beslenen Diplodocus ve Brontosaurus gibi dev uzun boyunlu sonraki akrabalarının aksine et yemiş olabileceğini buldular.
Zoological Journal of the Linnean Society dergisinde yayımlanan çalışmanın başyazarı olan Antonio Ballel, “Thecodontosaurus’un beynine ilişkin analizlerimiz bazıları oldukça şaşırtıcı olan birçok büyüleyici özelliği ortaya çıkardı. Bulgularımız, sonraki akrabaları dört ayak üzerinde ağır ağır hareket ederken bu türün iki ayak üzerinde yürümüş ve bazen etobur olmuş olabileceğini gösteriyor.” dedi.
Thecodontosaurus, yaklaşık 205 milyon yıl önce Triyas Döneminin sonlarına doğru yaşadı ve büyük bir köpek boyutundaydı. Fosilleri 1800’lerde keşfedilmiş olmasına rağmen, birçoğu Bristol Üniversitesinde özenle korunmuş olsa da bilim insanları yeni bilgileri fosillere zarar vermeden elde edebilecekleri görüntüleme yazılımını çok yakın zamanda kullanabildiler. BT tarama yöntemiyle kemiğin kayadan dijital olarak çıkarılmasıyla beyin ve iç kulağın daha önce fosilde görünmeyen anatomik detaylarının tanımlanmasıyla üç boyutlu modeller oluşturuldu.
Antonio, “Asıl beyin olmamasına rağmen yazılım, beyin ve iç kulak şeklini geride bıraktıkları boşlukların boyutları aracılığıyla yeniden oluşturmamızı sağlıyor. Thecodontosaurus’un kafatası çok iyi korunduğundan diğer dinozorlarınki ile karşılaştırarak ortak özellikleri ve Thecodontosaurus’ a özgü bazı özellikleri belirledik.” dedi. “Kafatası, beynin arkasında bulunan ve denge için önemli olan floküler lobun [1]ayrıntılarını dahi gösterdi. Lopların büyük boyutu iki ayaklı olduklarını gösteriyor. Bu yapı aynı zamanda denge ve göz-boyun hareketlerinin kontrolü ile de ilişkilidir ve Thecodontosaurus’un nispeten çevik ve hızlı hareket ederken sabit bir bakış sağlayabileceğini göstermektedir.
Thecodontosaurus’unküçük ve çevik olduğu bilinmesine rağmen beslenme düzeni tartışmalıdır.
Bristol Üniversitesi Yer Bilimleri Fakültesi doktora öğrencisi Antonio, “Analizlerimiz beynin baş ve gözleri sabit tutma ve hızlı hareket ederken sabit bakış ile ilgili bölümlerin oldukça gelişmiş olduğunu gösterdi. Bu aynı zamanda, diş yapısı beslenme düzenlerinin ana bileşeninin bitkiler olduğunu göstermesine rağmen, ara sıra av yakalayabileceği anlamına gelebilir. Hepçil alışkanlık benimsemiş olması mümkün.” dedi.
Araştırmacılar aynı zamanda iç kulağı da yeniden yapılandırabildiler ve bu diğer dinozorlara kıyasla ne kadar iyi işitebildiklerini değerlendirmeye imkân sağladı. İşitme frekansları nispeten yüksekti ve bu bir tür sosyal karmaşıklığa işaret ediyordu –farklı hayvanlardan gelen çeşitli ciyaklama ve ötüşleri tanıma yeteneği.
Ortak yazar Profesör Mike Benton, “200 milyon yıldan daha uzun süre yaşamış bu küçük dinozorun nasıl yaşadığı hakkında daha fazla şey öğrenmemize imkân veren yeni teknolojileri görmek harika.” dedi.
“Thecodontosaurus üzerinde 1990 yılında çalışmaya başladık ve bu, öğrencilerin yerel okullarda bilim konuşmak için gittikleri bir eğitim sosyal programı olan Bristol Dinozor Projesinin sembolüdür. Bristol’de böylesine önemli bir dinozorun iyi muhafaza edilmiş fosillerine sahip olduğumuz için çok şanslıyız. Bu, Thecodontosaurus’un biyolojisinin birçok yönünü anlamamıza yardımcı oldu. Ancak bu tür hakkında henüz keşfedilmemiş birçok soru var.”
[1] Vermis, beyinciği ayıran iki hemisferin arasında bulunan bölgedir. Alt vermisi bölen yarıkların oluşturduğu nodülden çıkan sap, ince flocculus denen bir loba doğru uzar ve beraber flocculonodular lobu oluştururlar.
[2] Kafatası boşluğu kalıbı.
