İyi Oyunculardan İyi Yönetici Olur mu?

Yazan: Oğuzhan Çamcı

Düzenleyen: Ümit Sözbilir

Özet: Oyun oynayarak yapılan iş görüşmelerinde adayların üzerindeki baskıların azalması sonucu yeteneklerini daha rahat gösterebileceği ortamlar hazırlanabiliyor. Bu fikir temel alındığında oyun oynamak bazı yeteneklerimizin gelişmesine olanak sağladığı görülmektedir. Her bir oyunun farklı özelliklere hitap etmesi, piyasada halihazırda bulunan oyunların hangi yeteneklere hitap ettiğini öğrenmek ve bunları kullanılabilir duruma getirmek önemli hale gelmiştir.

Oyun oynama fikri insanlık tarihinde çok eskilere dayanır. İnsanlık tarihinde zar ve oyunlarının yeri büyüktür ve 3000 yıllık bilinen en eski oyundur [1]. 2000 yılıyla beraber OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) ülkelerinin ev tarzı bilgisayarlara ulaşımı artmaya başladı. 2005 yılına gelindiğinde ise bu oran %70’lere kadar genişledi (Görsel 1) [2]. Bilgisayarların yaygınlaşmasıyla kontrolsüz kullanımların artması ve takibinin doğru yapılamaması insanlarda “Bu tür aletleri nasıl kullanmalıyız?” ya da “Bize gösterilen durumlardan farklı kullanırsak ne olur?” gibi sorular akıllara getirmiştir. Bu durum bilgisayarlarda oyun oynanmasının iyi olmadığı yönünde bir algı oluşturmuştur.

2020 yılında Simons ve arkadaşları [3] tarafından yayımlanan bir çalışmada “İyi oyuncular, iyi yöneticiler midir?” sorusuna yanıt aramışlardır. Bu konuya İnsan Kaynaklarının (İK) personel seçiminde geleneksel olarak kullandıkları kişilik testleri, iş görüşmeleri ve referans kontrolleri gibi adımları bilgisayar odaklı yapmaya başlamalarından dolayı ilgi göstermişlerdir. Geleneksel yöntemler yerine dijital ortamda yapılan iş görüşmeleri, sosyal medya takibi ve profesyonel sosyal medyaların takibi yapılmaya başlanmıştır [3]. Yavaş yavaş kişilik araştırmaları ve gözlemlemeleri oyunlaştırılmaya başlanmıştır. Oyunlaştırma işlemi ise hikâyesel anlatımın, ilerlemeyi gösteren çubukların ve animasyonların koyulmasıyla gerçekleştirilmiştir [3]. Oyun sektöründe eğlence dışında gözlemleme ve eğitim-öğretim üzerine geliştirilmiş oyunlar da bulunmaktadır [4]. Özel tarzda geliştirilmiş oyunların dışında ise eğlence için geliştirilen oyunlarda ısrarcılık, problem çözme yeteneği ve liderlik gibi profesyonel değerleri gözlemlemek de mümkün [3]. Hatta Petter ve arkadaşları [5] iş başvurularında oyuncuların oyun geçmişlerini, başarılarını ve oyun tecrübelerini de kullanabilecekleri önermiştir. Use Your Brainz ve The Elder Scrolls problem çözme yeteneğini gözlemek için kullanılabilir. EVE Online ve Chevaliers’ Romance III liderlik gücünü ve davranışlarının gözlemlenmesi için kullanılabilir. Counter-Strike aday kişinin yaratıcılığını ölçmek için kullanılabilir. League of Legends ve DOTA 2 gibi oyunlar entelektüel yeteneklerin ortaya çıkarılması için kullanılabilir. Minecraft ise dil becerilerinin ve proje yönetme yeteneklerinin ölçümü için kullanılabilir. Halo 4 ve Rock Band gibi oyunlar ise takım uyumlarını ve performanslarını ölçmek için kullanılabilir. Portal 2 ise oyuncunun alansal anlama kabiliyetini, problem çözme yeteneğini ve ısrarcı olma yeteneklerini geliştirmektedir. Team Fortress 2 ise kaynaksızlık durumuyla nasıl başa çıkılacağını, iletişim becerilerini ve ortama uyum sağlama yeteneklerini geliştirmektedir [3].

Bu bilgiler ışığında araştırmacılar Civilization oyununun yönetici olma becerileri üzerindeki etkisini araştırmak istemişlerdir.

“Ortaokul yıllarımdan beri Civilization oynuyorum. Bu benim en sevdiğim strateji oyunu ve mühendisliğe başlama sebeplerimden birisidir.”

Mark Zuckerberg Facebook üzerinde 21 Ekim 2016’da paylaştığı ileti

Denemelerin yapılması için Civilization V’in o tarihte bulunan en güncel sürümü kullanılmıştır. Oyunun kısaca mantığı, antik çağlardan modern çağlara kadar uzanan yeni bir medeniyet kurmak çabasıdır. Bu medeniyeti sürdürmek için oyuncular kendi medeniyetlerinin sınırlarını geliştirmeli ve korumalı, yeni şehirler inşa etmeli, altyapılar oluşturmalı, eşsiz teknolojiler icat etmeli, ekonomisini geliştirmeli, kültürel ilerlemeler kaydetmeli ve diplomatik ilişkiler kurmalıdırlar. Civilization V’in içinde Gods & Kings ve Brave New World gibi genişletilmiş paketleriyle beraber 43 medeniyet ve her bir medeniyetin kendine has avantajları vardır. Her oyunda oyun dünyası değişmektedir. Bu değişim coğrafya, arazi ve kaynakları kapsamaktadır. Oyun içinde 4 ana kazanma mekanizması bulunmaktadır. Bunlar: Egemenlik kurma, bilim, kültür ve diplomasidir. Eğer hiçbir oyuncu bu tarz bir kazanma şartı yakalayamazsa oyun otomatik olarak 2050’de sonlanır ve oyun için en yüksek puana sahip oyuncu oyunu kazanmış olur.

Katılımcıları için 40 kişiden oluşan, ana dilleri Almanca olan, İşletme Yönetimi okuyan lisans ve lisansüstü öğrenciler seçilmiştir. Katılım gösteren öğrencilerin hepsi gönüllü olarak katılım göstermişlerdir. Öğrenciler deney şartları anlatılıp onay alındıktan sonra oyunun Gods & Kings ve Brave New World paketlerinin dahil olduğu sürümler Steam üzerinden kişilere gönderilmiştir. Katılımcılara oyunu öğrenmeleri için bir ay süre verilmiştir.

Katılımcıların 30’u erkek, 10’u kadın olup, yaş ortalamaları 24,10’dur. 23’ü lisans öğrencisi iken 17’si yüksek lisans öğrencisidir. %33’ü daha önce bu tarz denemelerde bulunmuştur. Oyunu oynama süreleri 3,80-260,30 saat arasında değişmektedir. Aralarında sadece birkaç kişi oyunun daha önceki sürümlerini oynamışlardır. Deneye katılanların ortalama oyun süreleri birbirlerine çok yakındır. Katılımcıların normal zamanlarda oyunlara ayırdıkları ortalama süre ise haftalık 4 saattir (Tablo 1).

Tablo 1: Katılımcıların Tanımlayıcı İstatistikleri [3].

Oyun oynama durumları için katılımcılar 4 kişilik gruplara ayrılmıştır. Üniversitenin bilgisayar laboratuvarında kişilerin birbirlerini bilgisayar ekranlarını görmemeleri için beyaz tahtalarla katılımcıların etrafı çevrilmiştir (Görsel 2). Katılımcıların oyun içinde bilerek ve isteyerek iş birliği kurmalarının önüne geçmek için Steam hesapları değiştirilmiştir. Oyuncuları teşvik etmek amaçlı en yüksek puana sahip kişiye ödül verileceği söylenmiştir (Ödüller: 3 tablet bilgisayar, bir dizüstü bilgisayar, e-kitap okuyucu ve her oyuncuya Civilization V oyunu). Eşitlik olması adına her oyuncu “Washington” medeniyetinde başlatılmıştır. Oyun içindeki diğer oyuncuların tamamı gerçek oyunculardır. Harita olarak “Pangaea” seçilmiştir. Zorluk derecesi ise orta-zor (“emperor”) ayarlanmıştır.

Gözlem merkezinde ise öğrencilerin gözlemlemek için International Task Force on Assessment Center Guidelines’ın önerdiği 10 öneri kullanılmıştır. Her 4 kişilik grubun bu 10 adımlık gözlemleri ortalama 5 saat sürmüştür.

Bu yapılan deneyde gözlemlenmek istenen olgular; başkalarının farkında olma (başkalarını önemseme, duygularını ve ihtiyaçlarını anlama), iletişim (konuşma ve yazışma yetenekleri), başkalarıyla yarışma isteği (ısrarcılık ve başarıya giden yolda koşma isteği), başkalarını etkileme (bir olay etrafında kişileri toplama ve fikirlerinin takip edilmesi), organize ve planlı olma (organize olup sistematik bir şekilde kaynakların kullanılması) ile problem çözmedir (bilgi toplama, anlama, bilgileri analiz etme, anlaşılabilir fikirler üretme ve bunların çözümü).

Tablo 2: Katılımcıların oyun içi sonuçları ve yetenek değerlendirme sonuçları [3]. (Gözlem-Değerlendirme en yüksek 7 olabiliyor.)

Sonuçlara bakıldığında ise Civilization oyununda yüksek puana sahip olan kişilerin problem çözme ve organize-planlı olma yetenekleri diğer katılımcılara göre yüksek çıkmıştır. Bu çalışmanın gösterdiği üzere oyunlar yetenekleri keşfetme üzerine hızlı bir çözüm olabilir. Dijitalleşmenin bu denli artmasıyla beraber insanların oyunlardan nasıl yararlanmaları gerektiğinin öneminin arttığı gözükmektedir. Velilerin çocuklar üzerindeki oyun oynatmama baskısı yerine oyunun doğru noktalarına yöneltmeye çalışması yetenek gelişimine büyük katkı sağlayacaktır. Bir veli çocuğunu oyunlardan uzak tutmak yerine doğru noktalara yönelmesini sağlaması çocuk üzerindeki baskıyı azaltacaktır. Çocuk-veli iletişimin zayıf olduğu durumlarda çocuklar üzerinde olumsuz etkileri olmaktadır [6]. Çocuklarımızın hangi oyunları oynadığını, oyunların içeriklerinin ne olduğunu, oyun içi konuşmalarda ne yaptıklarını takip etmek onların gelişimine büyük katkı sağlayacaktır.