Çeviren: Melisa Deveci
Düzenleyen: Esranur Maral
Özet: Uydu verileri kullanılarak küresel buz kaybı araştırması yapılan ilk çalışma, Dünya’nın 1994 ve 2017 yılları arasında 28 trilyon ton buz kaybettiğini ortaya koymaktadır (Birleşik Krallık’ın tamamını kaplayan 100 metre kalınlığındaki buz tabakasıyla eşdeğer). Araştırma sonuçları Avrupa Yer Bilimleri Birliğinin The Cryosphere dergisinde yayımlandı.
Üniversite önderliğindeki bilim insanları, Dünya’daki buz kaybı oranının 1990’larda yıllık 0,8 trilyon tondan 2017’de 1,3 trilyon tona son otuz yıl içinde belirgin şekilde artmış olduğunu buldu.
Buzların erimesi karşısında küresel deniz seviyesindeki yükselme, kıyı topluluklarında sel baskını riskini artırmakta ve yaban hayatının bağlı olduğu doğal yaşam alanlarını yok olmakla tehdit etmektedir.
“Buz tabakaları iklim ısınma senaryolarından en kötü durumu takip ediyor.”
Dr. Thomas Slater, Kutup Gözlem ve Modelleme Merkezi
Edinburgh Üniversitesi, College London Üniversitesi ve Earthwave veri bilimi uzmanlarını içeren araştırma ekibinin bulguları, Avrupa Yerbilimleri Birliğinin The Cryosphere dergisinde yayımlandı.
Birleşik Krallık Doğal Çevre Araştırma Konseyi tarafından finanse edilen araştırma, genel olarak buz kaybındaki oranların 23 yılda %65’in üzerinde arttığını göstermektedir. Bu duruma başlıca Antarktika ve Grönland’daki buz tabakalarında kayıpların artması neden olmuştur.
Leeds’in Kutup Gözlem ve Modelleme Merkezinde araştırma görevlisi olan başyazar Dr. Thomas Slater, “İncelediğimiz her bölgede buz kaybı olmasına rağmen Antarktika ve Grönland buz tabakalarında kayıplar en hızlı durumda.” dedi.
“Buz tabakaları artık Hükûmetlerarası İklim Değişikliği Paneli tarafından ortaya konulan en kötü iklim ısınma senaryolarını takip ediyor. Deniz seviyesinin bu oranda yükselmesi, bu yüzyılda kıyı topluluklarını çok ciddi şekilde etkileyecek.”
Dr. Slater, çalışmanın uydu gözlemleri kullanılarak Dünya’da kaybolan buzların incelenmesinde türünün ilk örneği olduğunu söyledi ve ekledi: “Son otuz yılda Dünya’nın buz sistemine ne olduğunu anlamak için uluslararası çabalarla yürütülen çalışmada, buzulların bulunabileceği geniş ve elverişsiz alanların uydularla düzenli takibi devrim yaratmıştır.”
“Bizim çalışmamız bu çabaları birleştiren ve gezegenden kaybolan tüm buzlara bakan ilk çalışmadır.”
Araştırma, gezegene yayılmış 215.000 buz dağını, Grönland ve Antarktika’daki kutup buz tabakalarını, Antarktika etrafında yüzen buz katmanlarını, Arktik ve Güney Okyanusu’nda sürüklenen buzları kapsamaktadır.
Yükselen atmosferik sıcaklıklar Dünya çapında Arktik deniz buzu ve buz dağlarındaki düşüşün ana sebebiyken yükselen okyanus sıcaklıkları Antarktik buz tabakalarındaki erimenin artmasına sebep olmuştur. Grönland buz tabakaları ve Antarktika buz katmanlarındaki kayıplarda okyanus seviyesi ve atmosferik sıcaklıkların yükselmesi tetikleyici olmuştur.
Araştırma süreci boyunca her grup buz kaybetti ancak en büyük kayıplar, ikisi de kutup okyanuslarında yüzen Arktik Deniz buzu (7,6 trilyon ton) ve Antarktika buz katmanlarında (6,5 trilyon ton) olmuştur.
Leeds’in Kutup Gözlem ve Modelleme Merkezinde araştırma görevlisi olan Dr. Isobel Lawrence: “Deniz buz kaybı, deniz seviyesinde yükselmeye doğrudan katkıda bulunmuyor ancak dolaylı etkiye sahip. Arktik deniz buzunun anahtar görevlerinden biri güneş ışınlarını uzaya geri yansıtarak Kuzey Kutbu’nun soğuk kalmasını sağlamaktır.” dedi.
“Deniz buzu küçüldükçe, okyanuslar ve atmosfer tarafından daha fazla güneş enerjisi emilerek Kuzey Kutbu’nun gezegenin herhangi bir yerinden daha hızlı ısınmasına neden oluyor.”
“Bu sadece deniz buzunun erimesini hızlandırmıyor ayrıca deniz seviyelerinde yükselmeye neden olan buzulların ve buz tabakalarının erimesini şiddetlendiriyor.”
Tüm kayıpların yarısı karadaki buzdan kaynaklanmaktaydı (Buz dağlarından 6,1 trilyon ton, Grönland buz tabakasından 3,8 trilyon ton ve Antarktik buz tabakasından 2,5 trilyon ton dâhil). Bu kayıplar küresel deniz seviyesini 35 milimetre yükseltti.
Deniz seviyesindeki her santimetre yükselmesine karşılık, yaklaşık olarak bir milyon insanın alçak bölgelerdeki vatanlarının yerinden edileceği tahmin edilmektedir.
Dünya’nın toplam buz hacminin sadece %1’ini depolamasına rağmen buzullar, çalışma süresi boyunca küresel buz kayıplarının neredeyse dörtte birine dünyada kaybolan buz etrafında tüm buzul bölgeleriyle katkıda bulundu.
Raporun ortak yazarı ve aynı zamanda Leeds’in Kutup Gözlem ve Modelleme Merkezinde doktora araştırmacısı Inès Otosaka: “Dağ buzulları deniz seviyesi yükselmesine küresel katkı yapmasının yanında yerel topluluklar için temiz su kaynağı olarak da kritiktir.” dedi.
“Bu nedenle dünyanın etrafındaki buzulların geri çekilmesi, yerel ve küresel ölçeklerde hayati önem taşımaktadır.”
Buz kaybının yarısından biraz fazlası (%58) Kuzey Yarım Küre’de ve kalanı (%42) Güney Yarım Küre’de gerçekleşmiştir.
