Mukbang İzlemenin Psikolojisi

Yazan: Shreya Jolly

Çeviren: Ceren Mısır

Düzenleyen: Ümit Sözbilir

Özet: Mukbang videoları, son dönemlerde çokça izlenmektedir. Bu yazıda mukbang videoları özetlenecek ve bu videoların çok izlenmesinin arkasında yatan sebep irdelenecektir.

Giriş

Mukbang videoları 10 yılı aşkın süredir var olmasına rağmen son yıllarda popülerliğini artırmış gözükmektedir. Özellikle YouTube’da Zach Choi ve Peggie Neo gibi yayıncıların açtıkları mukbang kanalları Kpop¹ idolleri tarafından tercih edilmekte ve bu sayede milyarlarca görüntüleme sayısına ulaşmak ile milyonlarca abone toplamaktadırlar. Bu durum sadece verilen örnek kanallara özgü değildir; birçok mukbang videosu 100 milyon izlenme sayısını aşmıştır. Peki, mukbang videolarını izlemek neden çekici?

Mukbang Tam Olarak Nedir?

İnternetin bu yüzüne aşina olmayanlar için mukbang, yayıncının izleyiciler önünde yemek yediği bir çeşit canlı yayındır. Mukbang terimi, yani Korece yazılışı ile “먹방” (meokbang), Korece yemek yemek anlamına gelen “먹는” (meongneun) ve yayın yapmak anlamına gelen “방송” (bangsong) kelimelerinin birleşiminden oluşmaktadır. Yani yayın sırasında yemek yemek anlamına gelmektedir.

Tipik bir mukbang videosu, “mukbanger” olarak bilinen bir kişiyi, bu kişinin önce yemek yapmasını ve sonrasında bu yemeği yemesini içerir. Bazı mukbanger’lar yemeği pişirmeyi tercih ederken bazıları sipariş vermeyi tercih etmektedir.

YouTube’da mukbang videolarına denk gelirseniz fark edebileceğiniz ortak özellik, mukbanger’ların yemeği bol miktarda tercih etmeleridir. Yani, mukbang videolarının büyük bir kısmı yayıncının aşırı miktarda yemek yemesini içermektedir. Ancak bu durum bir mukbang videosunun belirleyici özelliği değildir. Aslına bakılırsa mukbanger’ların videolarında oldukça özgür olduğunu görmekteyiz.

Peki, internette görebileceğiniz çeşitli mukbang videoları nelerdir?

ASMR, iş birliği ve hikâye anlatımı gibi birçok çeşit mukbang videosu yayınlanmaktadır.

Mukbang Videoları Neden Bu Kadar Çok İzleniyor?

Yemek yemek kadar sıradan bir durumun neden bu kadar çok izlendiğini merak etmek normaldir: Psikolojik bir açıklaması var. İngiltere’deki Nottingham Trent Üniversitesindeki araştırmacılar mukbang videolarının popülerliğinin arkasında yatan psikolojiyi incelemişlerdir [1]. Araştırmacılar, eğlenceli vakit geçirmekten ve gerçek hayattan kaçmaktan sosyal ihtiyaçların karşılanması gibi daha ciddi sorunlara kadar pek çok neden bulmuşlardır.

Eğlence Nedenleri

Mukbang’ler oldukça eğlenceli olabilmektedir. Mukbang içeriği oluşturanlar yemek yedikleri sırada sohbet edip şakalar yapmaktadır ancak birçok izleyici için yemeğin sesleri ve görüntüsü bile zevk vermektedir.

ASMR mukbang videolarında çıkan sesler (yemekleri hazırlarken çıkan paket açma sesleri, karıştırma sesleri veya bunları yerken çıkan çiğneme ve höpürdetme sesleri gibi) kimi insanlar için çok çekicidir. Bu görsel ve işitsel uyaranlar endorfinlerle açıklanabilecek statik benzeri  bir karıncalanma hissi yaratmaktadır. Bir çeşit hormon olan endorfin, güvende ve emniyette hissetmeye neden olan uyaranlar algılandığında beyin tarafından salgılanmaktadır. Endorfin hormonu, dopamin ve oksitosin salınımını tetikleyebilmektedir.

Dopamin, arzu ve motivasyonla ilişkili bir nörotransmitterdir. Dopamin, kişinin endorfin salınımını tetikleyen uyaranlara odaklanmasını sağlamaktadır. Aslında dopamin, sabah koşusuna çıkma motivasyonunuzun arkasında yatan sebeptir.

Oksitosin ise “aşk ilacı” ya da “bağlanma hormonu” olarak bilinmektedir. Genellikle yakın olunan kişilerle birlikte olunduğunda salınmaktadır. Örneğin, romantik partnerle kurulan bağ ya da ebeveynler ile çocukları arasındaki bağ sebebiyle salgılanmaktadır. Oksitosin hormonunun salınması memnuniyet ve güvenin artmasını sağlarken korku seviyesinin azalmasına yol açar.

Dolaylı Olarak Yemek

Mukbang videolarını izlemenin mide kazınmasını giderebildiğini biliyor muydunuz? Bu kulağa delice geliyor olabilir ancak araştırmalar gösteriyor ki mukbang videoları işe yarıyor!

Yapılan bir araştırmada [2] pizza ve bir çeşit çikolatalı draje yenilen mukbang videoları izleyen kişilerin video sonrası bu yiyecekleri yemek için daha az istekli oldukları görülmüştür. Buna dolaylı yeme denmektedir.

Kaçış

Bir mukbang videosu birçok kişinin hızlı tempolu hayatında yaşadıkları stresi hafifletmeye bile yardımcı olabilir. Ayrıca seyircilerin aşırı kilolu olmanın getirdiği suçluluk ve stres duygularından kaçmasına da yardımcı olabilir. Birçok genç, ebeveynleri işteyken sevdikleri yiyecekleri sipariş edememenin tatsız gerçeğinden kaçmak için mukbang videoları izlemektedir.

Sosyal Nedenler

İnternet, eğlence sağlamaktan çok daha fazlasını sağlamaktadır. Birçok kişi için günlük yaşamlarında arzuladıkları ancak “çevrim dışı” yaşamlarında eksikliğini hissettikleri şeyleri vermektedir. Sosyal medya sayesinde insanlar internet ve internetin zengin içeriğinden topluluklar bularak faydalanmaktadır. Psikoloji literatüründe bu duruma “telafi edici internet kullanım modeli²” denmektedir. Çevrim dışı hayatta ihtiyaçları karşılanmamış kişilerin bu eksikliği telafi etmek için çevrim içi medyayı kullanabileceği anlamına gelmektedir. Mukbang videolarının tarzı da bir tür çevrim içi yakınlığı teşvik etmektedir. Seyirciler genellikle mukbanger’lar ile duygusal bağ kurmakta ve empati yapmaktadırlar. Örneğin bir videoda tanınmış bir mukbanger, etrafı ordu teçhizatıyla (savaş figürleri ve oyuncak tüfekler) çevrili bir odada yemek yemiştir. Bu durum emekli gaziler arasında bir bağ duygusu geliştirmeyi başarmıştır. Yani mukbang videoları anlık da olsa kişinin yalnızlık duygusunun telafi edilmesine olanak sağlıyor.

Kişilere bağlanmanın önemi Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi modelinde özetlenmiştir. Psikolojide bu model, insan ihtiyaçlarını hiyerarşik düzeyler olarak tasvir etmektedir. Hiyerarşide daha alt sıralarda yer alan ihtiyaçlar önceliklidir; daha yüksek ve karmaşık ihtiyaçların karşılanabilmesi için önce alt sıralardakilerin karşılanması gerekmektedir. Maslow’un modelinde sevgi ve aitlik ihtiyacı sosyal bağlantıların önemini vurgulamaktadır.

Sonuç

Günün sonunda insanların mukbang videolarını izlemek için birçok sebebinin olduğu görülmektedir. Size en çok hangi sebep daha uygun?

Bir dahaki sefere akranlarınızın bu basit gibi görünen olayı saatlerce izlediğini gördüğünüzde şaşırmayın! Mukbang; yalnızlıkla mücadele ederek, aidiyet duygusu sağlayarak, hoş hisler uyandırarak ya da sadece kaçışı mümkün kılarak zihninize, bedeninize ve ruhunuza umutsuzca ihtiyaç duyduğunuz ödülü sağlayabilir!

¹ Kpop, Güney Kore kökenli bir pop müzik türüdür.

² İng. compensatory internet use model