Yazan: Martin Sander
Çeviren: Ümit Sözbilir
Düzenleyen: Görkem Yıldız
Özet: Paleontologlar ilk kez bir genç Plateosaurus’un neredeyse eksiksiz bir iskeletini tanımladılar ve genç yaşta bile ebeveynlerine çok benzediğini keşfettiler. Bunun, genç hayvanların nasıl yaşadığı ve dolaştığı konusunda önemli etkileri olabilir.
Uzun boyunlu, küçük kafalı ve birkaç ton ağırlığında tanımıyla, yaklaşık 220 milyon yıl önce Orta Avrupa’daki Plateosaurus’un izini sürebilirdiniz. Bonn Üniversitesindeki paleontologlar ilk kez bir çocuk Plateosaurus’un neredeyse eksiksiz bir iskeletini tanımladılar ve küçük yaşta bile ebeveynlerine çok benzediğini keşfettiler. Plateosaurus’un erken yaşta büyük ölçüde tamamen gelişmiş bir morfoloji göstermesi, genç hayvanların nasıl yaşadıkları ve hareket ettikleri konusunda önemli sonuçlara sahip olabilir. “Fabian” lakaplı genç Plateosaurus, 2015 yılında İsviçre’deki Frick taşıl alanında keşfedildi ve yerel dinozor müzesinde sergileniyor. Çalışma, Acta Palaeontologica Polonica dergisinde yayımlandı.
Günümüzde araştırmacılar, dinozorların görünümünü daha yakından incelemek için hayvanların yaşamları boyunca birçok kez çamura battığı yerlerden olan kemik yataklarına güveniyorlar. Ancak şimdiye kadar bu çamur bölümündeki kemik yataklarında yavru hayvanlar neredeyse hiç bulunmamıştı. Araştırmacılar, henüz birkaç yıl önce henüz genç olan platozorların taşıllarını ilk kez tanımladılar lakin bunlar zaten yetişkinler kadar büyüktü. Bonn Üniversitesinden araştırma lideri Prof. Dr. Martin Sander, bu konunun açıklaması hakkında şunları söylüyor: “Küçük bireyler muhtemelen çamura kolayca batmadılar ve bu nedenle kemik yataklarında yetersiz sayıda izleri var.”
Araştırmacı ekibi, küçük boyutundan dolayı hemen dikkat çeken yeni iskeleti incelemek için karşılaştırmalı anatomi kullandı. Lisans tezi için bulguyu incelemesine izin verilen Darius Nau, “Omurların uzunluğuna bağlı olarak bir bireyin toplam uzunluğunun yaklaşık 2,3 metre, kilosunun ise yaklaşık 40 ila 60 kilogram olduğunu tahmin ediyoruz.” diye açıklıyor. Karşılaştırma için: Yetişkin Plateosaurus örnekleri 5 ila 10 metre vücut uzunluklarına ve dört tondan fazla ağırlığa sahip olabilir. Yalnızca küçük boyutu nedeniyle, “Fabian”ın genç bir hayvan olduğunu varsaymak gerektiği ortadadır. Bu varsayım, omurganın kemik süturlarının[1] henüz kapanmadığı gerçeğiyle doğrulandı. Arka plan: İnsan bebeklerindeki kafatası süturlarına benzer şekilde, kemik dikişleri yalnızca yaşam boyunca kaynaşır.
Genç ve Yaşlı Bireyler, Anatomik Olarak ve Vücut Oranlarında Birbirine Benziyordu
Araştırmacılar, genç dinozorun hem anatomik detaylarda hem de omurgadaki laminanın (birçok dinozorda önemli anatomik özellikler olan omurların parçalarını birleştiren kemikli lameller) yapısı ve vücudunun kaba oranlarında yaşlı akrabalarına benzediğini buldular. “Çocukların elleri ve boynu biraz daha uzun, kol kemikleri biraz daha kısa ve daha ince olabilir. Ancak genel olarak, varyasyonlar genel olarak tür içindeki varyasyona ve ayrıca diğer dinozor türlerine kıyasla nispeten küçüktür.” diyor Nau. Örneğin ilgili Mussaurus’un yavruları yumurtadan çıktıktan sonra hâlâ dört ayaklıydı, ancak yetişkinler iki ayaklıydı.
Bonn Üniversitesinden paleontolog Dr. Jens Lallensack, “Plateosaurus yavrusunun halihazırda yetişkinlere bu kadar benzer görünmesi gerçeği, on kat daha ağır oldukları düşünüldüğünde daha da dikkat çekicidir.” diye vurguluyor. Bununla birlikte, morfolojik gelişimin, iklim koşullarına veya yiyeceğin mevcudiyetine bağlı olarak hayvandan hayvana büyük farklılıklar gösterdiği düşünülebilir. Bu tür farklılıklar günümüz sürüngenlerinde hâlâ görülmektedir.
Sauropodlar olan Plateosaurus’un tanınmış torunları, Bonn’daki Zooloji Araştırma Müzesi Alexander Koenig’de güncel bir sergiye konu oluyor. Şimdiye kadar bulunan en büyük Plateosaurus iskeleti burada görülebilir.
[1] Kemikler arasındaki yarıklar. Büyümeyle beraber kapanırlar. En belirgin örnek ise bebeklerde kafatası bölgeleri arasındaki yarıkların kapanması. Temporal, frontal, parental, oksipital loblar arasında belirgin boşluklardır.
