Yazan: Kate Blackwood
Çeviren: Sena Çalışkan
Düzenleyen: Nergiz Kaşka
Özet: Güneş gibi yıldızlar öldüğünde geriye kalan tek şey açıkta kalan bir çekirdek/beyaz cücedir. Cornell araştırmacılarına göre, bir beyaz cücenin yörüngesinde dönen gezegen, yaşamın yıldızın ölümünden sonra sağ kalıp kalamayacağını belirlemek için umut verici bir fırsat sunar.
16 Eylül’de Astrophysical Journal Letters’da yayımlanan bir çalışmada, NASA’nın yakında çıkacak olan James Webb Uzay Teleskobu’nun beyaz cücelerin yörüngesindeki Dünya benzeri gezegenlerde yaşamın imzalarını (ayırt edici özelliklerini) nasıl bulabileceğini gösteriyor.
Sanat ve Bilim Kolejinde Astronomi Doçenti ve Carl Sagan Enstitüsünde yönetici olan muhabir/yazar Lisa Kaltenegger: “Beyaz cücelerin etrafında kayalık gezegenler varsa önümüzdeki birkaç yıl içinde üzerlerinde yaşam belirtileri görebiliriz.” diyor.
Küçük bir yıldızın yörüngesindeki bir gezegen, yukarıda gösterildiği gibi, yıldızın önünden geçtiğinde veya anakol yıldızı “geçiş yaptığında” güçlü atmosferik sinyaller üretir. Beyaz cüceler gökbilimcilere kayalık gezegenleri tespit etmek için nadir bir fırsat sunuyorlar.
Enstitüde bir araştırma görevlisi olan yardımcı yazar Ryan MacDonald, Ekim 2021’de fırlatılması planlanan James Webb Uzay Teleskobu’nun kayalık dış gezegenlerde yaşamın izlerini bulmak için benzersiz bir şekilde yerleştirildiğini söylüyor.
MacDonald “Beyaz cücelerin etrafında dönen Dünya benzeri gezegenleri gözlemlerken James Webb Uzay Teleskobu su ve karbondioksidi birkaç saat içinde tespit edebilir.” diyor. “Bu güçlü teleskopla iki günlük gözlem süresi, ozon ve metan gibi biyoimzalı[1] gazların keşfedilmesini sağlayacak.”
Bir beyaz cücenin etrafında dönen ilk dev gezegenin keşfi (WD 1856 + 534b), 16 Eylül’de Madison’daki Wisconsin Üniversitesinde ortak yazar Doçent Andrew Vanderburg tarafından yönetilen bir makalede duyuruldu. Bu keşifle beyaz cücelerin etrafındaki gezegenlerin varlığını kanıtlıyor. Kaltenegger, aynı zamanda bu makalenin ortak yazarıdır.
Bu gezegen bir gaz devidir ve bu nedenle yaşam sürdüremez. Ancak bu gezegenin varlığı, yaşamı sürdürebilen küçük kayalık gezegenlerin, beyaz cücelerin yaşama elverişli bölgelerinde de var olabileceğini öne sürüyor.
MacDonald şöyle diyor: “Artık beyaz cücelerin etrafında dev gezegenlerin var olabileceğini biliyoruz ve beyaz cücelerden gelen ışığı kirleten kayalık maddeyi gösteren kanıtlar 100 yıl öncesine uzanıyor. Beyaz cüce sistemlerinde kesinlikle küçük kayalar vardır. Dünya gibi kayalık bir gezegenin beyaz bir cücenin etrafında döndüğünü hayal etmek mantıklı bir adım.”
Araştırmacılar, Hubble Uzay Teleskobu ile dev dış gezegen atmosferlerindeki gazı tespit etmek için kullanılan son teknoloji analiz tekniklerini, önceki Cornell araştırmasındaki beyaz cüce gezegenlerin model atmosferleriyle birleştirdi.
NASA’nın Geçiş Halindeki Ötegezegen Araştırma Uydusu (TESS), şimdi beyaz cücelerin etrafında kayalık gezegenler arıyor. Bu dünyalardan biri bulunduğunda, Kaltenegger ve ekibi gezegenin atmosferindeki yaşam belirtilerini tanımlamak için model ve araçlar geliştirdiler. Webb Teleskobu yakında bu aramaya başlayabilir.
Kaltenegger, beyaz cücenin yörüngesinde dönen bir gezegende yaşamın izlerini bulmanın derin etkileri olduğunu söylüyor. Güneşimiz de dahil olmak üzere çoğu yıldız bir gün beyaz cüce olacak.
“Ya yıldızın ölümü yaşamın sonu değilse?” diyerek devam ediyor. “Güneşimiz öldüğünde bile hayat devam edebilir mi? Beyaz cücelerin yörüngesindeki gezegenlerdeki yaşam belirtileri, yalnızca yaşamın inanılmaz azmini göstermekle kalmaz aynı zamanda geleceğimize de bir göz atabilir.”
Bu araştırmaya katkıda bulunan diğer kişiler; 2020 yılında doktorasını bitiren Thea Kozakis ve Carl Sagan Enstitüsünde Müdür Yardımcısı olan Doçent Nikole Lewis.
College of Arts and Sciences yazarı, Kate Blackwood.
[1]Biyoimza: Biyo-imza, geçmiş veya şimdiki yaşamın bilimsel kanıtını sağlayan herhangi bir maddedir. (Kaynak: https://en.wikipedia.org/wiki/Biosignature)
