Mamutların Hayatta Kalma Hikâyesi Toprakta Saklı
Yazan: Riley Black
Çeviren: Nisa Kaynar
Düzenleyen: Ümit Sözbilir
Özet:Buz devrine ait olan taşıl kayıtlardan çözümlenen DNA, topraktan, kemiklerden, deri hücrelerinden ve çam ağacı yapraklarından elde edilebilir. DNA elde edilirken kullanılan yeni bir yöntem sayesinde bir gramdan daha az bir tortu örneğinden geçmişte yaşamış olan bilmediğimiz birçok tür hakkında bilgi sahibi olabiliriz.
Kemik ve diş kayıtlarına göre Yukon’un son mamutlarının[1] yaklaşık 12.000 yıl önce neslinin tükendiği düşünülüyordu. Ancak yeni bir genetik örnekleme tekniği, bu büyük canavarların çok daha uzun süre yaşamış olabileceğini ve Kuzey Kutbu tundrasının binlerce yıl daha fazla bir süre bizon ve geyikle dolup taşmış olabileceklerini gösteriyor. Nesli tükenmiş hayvanların hikâyeleri topraktadır.
Kemikler, tarih öncesi zengin genetik bilgi kaynaklarıdır ancak tek kaynak değildir. Buz Devri’ne ait deri hücrelerinden çam iğne yapraklarına kadar değişen maddeler, toprakta saklı olan genetik kayda katkıda bulunabilir. Paleogenetikçiler[2] uzun süredir topraktan “çevresel DNA” çıkarıyor ve analiz ediyorlar ancak DNA olmayan materyallerden bu hassas ipuçlarını yok etmeden kurtulmak ürkütücü.
McMaster Üniversitesi genetik uzmanı Tyler Murchie, “Çevresel örnekler, ilgilendiğimiz DNA’dan ayırmaya zorlayan çok çeşitli başka kimyasal maddeler içeriyor.” diyor. “Elimizde ne varsa kaybetmeyi göze alamayız.” Murchie ve meslektaşları Kuaterner Raporlarında, diğer DNA analiz yöntemlerinden 59 kat daha fazla genetik materyali açığa çıkarabilen daha hassas teknikler belirliyor.
Yeni yaklaşımda, toprak numuneleri mikroplarından arındırılmış bir keski ile çözümlenir ve daha sonra daha küçük parçalara bölünür, karıştırılır ve mümkün olduğunca çok DNA ayırmak için bir “soğuk döndürme yöntemi” ile çalıştırılır. DNA daha sonra tür eşleşmelerini tespit etmek için mevcut bir genetik kütüphane ile karşılaştırılır.
Yeni çalışmaya dâhil olmayan East Tennessee Eyalet Üniversitesi paleontoloğu (taşıl-bilim) Chris Widga, “Bu teknikler yalnızca daha fazla DNA elde etmekle kalmaz aynı zamanda daha çeşitli DNA da elde ederler. Ayrıca bu yeni teknik daha incelikli olup ekosistemin daha büyük dilimlerini belgeleme potansiyeli var gibi görünüyor.”
Murchie, daha küçük örneklerden güzel sonuçlar geldiğini açıklıyor: “Yeni özütleme ve zenginleştirme tekniklerimizin beraber kullanmasıyla birden fazla soyu tükenmiş organizmanın tüm genomlarını bir gramdan daha az tortudan çıkarabiliriz.”
Bu konuda metodoloji (yöntem bilim) sınırlıdır çünkü onu kullanan araştırmacıların hangi DNA’yı arayacağını bilmeleri gerekir. Örneğin, kılıç dişli bir kedi türü genetik kütüphanede yoksa çözümleme o hayvanı tespit edemez. Ancak bilinen türler için süreç heyecan verici bilgiler verebilir. Araştırmacılar yaptıkları çalışmada soylarının tükendiği varsayılan binlerce yıl öncesine dayanan toprak örneklerinde Amerikan atları ve yünlü mamutlar da dâhil olmak üzere yaklaşık 2.100 tür bitki ve 180 tür hayvan tespit ettiler.
Murchie, diğer çalışma alanlarından henüz yayınlanmamış sonuçların benzer sonuçlar verdiğini ve gelecekteki taşıl keşiflerinin bu çalışmaların gelişmesini söylüyor. “Bu tekniği, eski zamanlarda var olduklarını hiç bilmediğimiz türlerin belirlenmesi için kullanabiliriz.” deyip ekliyor ve “Bilinmeyen türlerin fosillerini, bakmayı düşünmediğimiz yerlerde bulmak için bize yardımcı oluyor.”
[1] Yukonda yapılan taşıl araştırmalarında bulunan mamutlardan bahsedilen haber: https://www.scientificamerican.com/article/mammoth-sequences/
[2] Eski organizmaların kalıntılarından korunmuş genetik malzemenin incelenmesi yoluyla geçmişin incelenmesi olarak adlandırılan paleogenetik bilimi ile uğraşan bilim insanları. (Kaynak: Vikipedi)
