Yazan: Ellen Francis
Çeviren: Ümit Sözbilir
Düzenleyen: Çisem Özge Biçer
Özet: Araştırmacılar, Moderna’nın koronavirüs aşısıyla çığır açan mRNA teknolojisini kullanan deneysel bir HIV aşısının dozlarını uygulamaya başladılar.
ABD biyoteknoloji firması Moderna ve kâr amacı gütmeyen Uluslararası AIDS Aşı Girişimi (International AIDS Vaccine Initiative, IAVI), vücut tarafından bağışıklık yanıtını tetikleyen bir protein üretilmesini sağlayan mRNA teknolojisinin kullanımını araştırıyor. Söz konusu teknoloji aynı zamanda Pfizer’ın koronavirüs aşısında da kullanılıyor. Araştırmacılar, evre 1 klinik çalışmasında altı ay boyunca HIV bulaşına uğramamış 56 yetişkini gözlemleyecek. Denemenin yapıldığı yerlerden biri olan George Washington Üniversitesi, bunu mRNA temelli bir HIV aşısının ilk klinik denemesi olarak nitelendirdi.
40 yıla yakın süredir HIV’e dair araştırmalar yapılıyor olması ve farkındalık gelişmesi sonucunda virüsün kontrol altına alınması sağlansa da hâlâ bir yıllık süreçte gerçekleşen yüz binlerce ölümü engelleyebilecek bir aşı üretilemedi.
Koronavirüs pandemisi sürecinde hastalığın tedavisinin ve aşısının geliştirilmesi için küresel kaynaklar, hükûmetler ve özel şirketlerden gelen milyarlarca dolar araştırmalara yönlendirilmiştir.
Bilim insanları da bu araştırma eğilimine destek çıktı ve ulaşılan sonuçların sadece koronavirüs tedavisi için değil başka alanlarda da kullanılması için çaba gösterdi. Ekim ayında Dünya Sağlık Örgütü (WHO), çocuklarda kullanılmak üzere dünyanın ilk sıtma aşısını onayladı.
Geçen yıl HIV aşısı araştırmalarından bir tanesi çok fazla ses getirdi lakin yapılan çözümlemeler sonucu bu aşının bir sözde ilaçtan daha etkili olmadığı anlaşıldı. Bu araştırma, aynı zamanda Birleşmiş Milletler verilerine göre 2020’de dünya çapında 1,5 milyon yeni insana bulaşan HIV için geliştirilen bir aşının yedinci tam ölçekli klinik denemesiydi.
HIV kendini vücudun hücrelerine dâhil eder dolayısıyla bir aşının onu yenmek için hemen çalışmaya başlaması gerekir.
Moderna’nın 27 Ocak’ta başladığını duyurduğu Amerika Birleşik Devletleri’ndeki deneme, mRNA teknolojisi aracılığıyla HIV antijenlerinin (HIV’e karşı bir bağışıklık tepkisi oluşturan proteinler) verilmesinin vücudu bir dizi HIV değişkenini etkisizleştiren antikorlar üretmeye teşvik edebileceği hipotezini test edecek.
Şirket yaptığı açıklamada, “Genel olarak HIV aşısının hedeflerinden birisi de bu denemedir.” dedi. 48 katılımcı bir veya iki doz aşı olacak ve içlerinden 32 kişi de destekleyici doz alacak. Diğer sekiz gönüllü sadece pekiştirici alacak.
IAVI başkanı Mark Feinberg yaptığı açıklamada, “Bir HIV aşısı arayışı uzun ve zorlu oldu. Antijenler ve tasarılar açısından yeni araçlara sahip olmak, acilen ihtiyaç duyulan etkili bir HIV aşısına doğru hızlı ilerleme kaydetmenin anahtarı olabilir.” dedi.
