“Mozart Etkisi” Gerçek mi? Yeni Çözümleme Müziğin Epilepsiye Yardımcı Olabileceğini Gösteriyor

Çeviren: Ayça Demirkol         
Düzenleyen: Esranur Maral

Özet: Mozart dinlemek epilepsi hastalarındaki nöbet sıklığını ve epilepsi ile ilgili anormal beyin etkinliklerini azaltabilir.

Mozart’ın müziğinin epilepsi üzerine etkilerini araştıran kapsamlı yeni bir çözümleme, Mozart’ın piyano müziğini dinlemenin epilepsi ataklarının sıklığını azaltabileceğini onayladı. Mozart etkisi hakkında mevcut şüpheci yaklaşımı tersine çevirebilecek bu kapsamlı meta-analizin[1] sonuçları hakemli bir dergide yayımlandıktan sonra Avrupa Nöropsikofarmakoloji Koleji (ECNP) kongresinde sunuldu.

Mozart dinlemenin akıl sağlığı üzerine yararlı etkilerinin bulunabileceği düşüncesi 1990’ların ilk bulgularından çıktı. O zamandan beri birçok çalışma yapıldı ancak büyük kısmı çok az sayıda katılımcı içeriyordu ya da değişken kalitede oldukları için karışık bulgulara neden oluyorlardı. Bu, “Mozart Etkisine” birçok klinisyen tarafından bazı şüphelerle yaklaşıldığı anlamına geliyor. İki İtalyan araştırmacı, Pisa Üniversitesinden Dr. Gianluca Sesso ve Dr. Federico Sicca, Mozart müziğinin epilepsi üzerindeki etkisiyle ilgili çalışmaların sistematik bir incelemesini yaptı.

Klinik tedaviyi çözümlemek için kabul edilen standart yöntemlere göre çalışarak 147 yayımlanmış araştırma makalesine baktılar ve daha sonra bu araştırmaları uygunluk ve kalite düzeyine göre değerlendirdiler. Bu, Mozart’ın müziğinin epilepsi üzerindeki etkisine ilişkin mevcut en iyi bilimi temsil eden 9 ayrı grupta topladıkları 12 araştırma parçasını seçmelerini sağladı.

Özellikle günlük olarak Mozart dinlemenin epilepsi nöbetlerini önemli ölçüde azalttığını ve epilepsi hastalarında bulunan anormal beyin etkinliklerinin (epileptik hastalarda yaygın olarak görülen interiktal[2] epileptiform deşarjlar[3]) sıklığını azalttığını buldular. Bu etkiler tek bir dinleme seansından sonra ortaya çıktı ve uzun bir tedavi sürecinden sonra devam etti.

Gianluca Sesso şöyle diyor: “Bu, Mozart’ın müziğinin epilepsi üzerine etkisiyle ilgili ilk inceleme değil fakat son yıllarda araştırmaların sayısı arttı. Bu nedenle geri çekilip resmin tamamına bakmanın zamanı geldi. Çalışmaların çeşitliliği nedeniyle bir sonuca ulaşmak kolay değil. Örneğin bazı insanlar tek dinleme seansından sonra incelenirken bazıları günlük dinleme seanslarından sonra inceleniyor. Epilepsi şaşırtıcı şekilde yaygın bir hastalıktır ve dünya çapında %1’den biraz daha az sayıda kişiyi etkiler. Bu önemli sosyal ve kişisel maliyetleri olduğu anlamına gelir. Çoğunlukla ilaçlarla tedavi edilir ama bu ilaçlar hastaların %30’unda işe yaramaz. Bu nedenle diğer terapi şekillerine ihtiyaç duyulur. Bu terapi şekillerinde önemli olan terapi yönteminin test edilebiliyor oluşu ve işe yaradığının gösterilebiliyor oluşudur. Burada bunu gösterdik.”

Meta-analiz, Mozart’ı dinleme süresinin epileptik nöbetlerde %31’den %66’ya kadar değişen bir ortalama ile nöbet sayısında azalma sağlayabileceğini ancak bunun kişiden kişiye ve kullanılan müzik uyarısına göre değişiklik gösterebileceğini belirtiyor. Mozart etkisi üzerine orijinal çalışmalarda 2 piyano sonatı, K448, kullanılmış ve çalışmalarda en çok kullanılan müzik olarak kalmıştır. K545 piyano sonatının da etkisi olduğu gösterilmiş.

“Tüm kültürlerin müziği vardır, bu nedenle bazı psikolojik ihtiyaçları karşıladığını açıkça görebiliriz. Mozart Etkisinin mekanizmaları çok az anlaşılabilmiştir. Diğer müzikler de aynı etkilere sahip olabilir fakat Mozart’ın sonatlarında epilepsi üzerine çalışmak için uygun olan belirgin ritmik bir yapı var. Bu durum birçok beyin sistemini içeriyor olabilir ama kanıtlanmaya ihtiyacı var. Bu orijinal bir araştırma değil, araştırma incelemesidir. Gösterdiği bir şey, müziğin zihin üzerindeki etkisiyle ilgili daha tutarlı çalışmalara ihtiyacımız olduğudur. ” diye ekliyor Dr. Sesso.

Litvanya Sağlık Bilimleri Üniversitesinden ve ECNP Özet ve Poster Komite Üyesi Dr. Vesta Steibliene şöyle yorumluyor: “Nöropsikiyatrik bozuklukların tedavisinde girişimsel olmayan yöntemlere büyüyen bir ilgi var. Bu derleme Mozart müziğinin sinir uyarımının girişimsel olmayan yöntemlerinde etkili olabileceğini ve tedavisi zor hastalarda bile epilepsi nöbetlerinin sıklığını azaltabileceğini ortaya koydu. Ancak bu yöntemin klinik ortamlarda kullanılabilmesi için Mozart müziğinin beyin bölgeleri üzerindeki etkisinin kesin mekanizması daha iyi anlaşılmalıdır.”

Dr. Steibliene çalışmaya dâhil olmadı, bu bağımsız bir yorumdur.

[1] Meta-analiz: Daha önce yapılmış çok sayıdaki bireysel araştırma bulgularının birbiriyle birleştirilerek bütünleştirilmesi amacıyla değerlendirilmesi ve istatistiksel olarak topluca çözümleme işlemi. (İlaç ve Eczacılık Terimleri Sözlüğü – 2014)

[2] İnteriktal: Nöbetler arası (Tıp Terimleri Sözlüğü)

[3] Epileptiform Deşarj: Epileptik bozukluğu olan kişilerin bir kısmında veya deneysel epilepsi oluşturulmuş hayvanlarda kaydedilen etkinliklere benzeyen paroksismal etkinlikler için kullanılan yorumlayıcı terim. (eeguzerine.com)