Yazan: Julie Russ
Çeviren: Ümit Sözbilir
Düzenleyen: Görkem Yıldız
Özet: Kuzey Hindistan’da ortaya çıkarılan 13 milyon yıllık bir taşıl, günümüzdeki gibonların bilinen en eski atası olan yeni keşfedilen bir maymundan geliyor. Bu hafta, Proceedings of the Royal Society B‘de yayımlanan keşif, maymun taşıl kayıtlarındaki büyük bir boşluğu dolduruyor ve günümüzün gibonunun atalarının Afrika’dan Asya’ya ne zaman göç ettiğine dair önemli yeni kanıtlar sağlıyor.
Tam bir alt azı dişi olan taşıl, daha önce bilinmeyen bir cins ve türe (Kapi ramnagarensis) aittir ve Hindistan’ın ünlü taşıl bölgesi Ramnagar’da yaklaşık bir yüzyıl içinde keşfedilen ilk yeni taşıl maymun türünü temsil eder.
Taşılın keşfi tesadüftü. Arizona Devlet Üniversitesi İnsan Kökenleri Enstitüsünden Araştırma Görevlisi Chris Campisano, Christopher Gilbert, Biren Patel, Rajeev Patnaik ve Premjit Singh gibi araştırma ekibi üyeleri, bir yıl önce taşıl bir primat çenesinin bulunduğu bir alanda küçük bir tepeye tırmanıyorlardı. Gilbert, kısa bir dinlenme için duraklarken yerdeki küçük bir toprak yığınının içinde parlak bir şey gördü, bu yüzden onu çıkardı ve özel bir şey bulduğunu çabucak anladı.
“Bunun bir primat dişi olduğunu hemen anladık ancak daha önce bölgede bulunan primatların hiçbirinin dişine benzemiyordu.” dedi. “Azı dişinin şekli ve boyutuna bakıldığında ilk tahminimiz bunun bir gibon atasından olabileceğiydi ancak daha küçük maymunların taşıl kayıtlarının neredeyse yok olduğu düşünüldüğünde, bu gerçek olamayacak kadar iyi görünüyordu. O dönemde bilinen başka primat türleri de var ve Ramnagar’ın yakınında hiçbir yerde gibon taşılı bulunamamıştı. Yani bu küçük taşılın tam olarak ne olduğunu anlamak için ev ödevimizi yapmamız gerektiğini biliyorduk.”
Taşılın 2015 yılında keşfedilmesinden bu yana, dişin yeni bir türe ait olduğunu doğrulamak ve maymun soy ağacındaki yerini doğru bir şekilde belirlemek için yıllarca süren çalışma, analiz ve karşılaştırma yapıldı. Azı dişinin fotoğrafı çekildi ve CT taraması yapıldı ve canlı ve soyu tükenmiş maymun dişlerinin karşılaştırmalı örnekleri, diş anatomisindeki önemli benzerlikleri ve farklılıkları vurgulamak için incelendi.
Araştırma ekibinin bir üyesi ve New York Üniversitesindeki Eski İnsan Kökenleri Enstitüsünde doktora sonrası araştırmacısı olan Alejandra Ortiz, “Bulduğumuz şey oldukça ikna ediciydi ve 13 milyon yaşındaki dişin, gibonlarla yakın ilişkilerine inkâr edilemez bir şekilde işaret ediyordu.” dedi. “Şimdilik sadece bir dişimiz olsa ve bu nedenle dikkatli olmamız gerekse bile, bu eşsiz bir keşif. Bilinen en eski gibon taşıl kayıtlarını en az 5 milyon yıl geriye çekerek evrimsel tarihlerinin ilk aşamalarına çok ihtiyaç duyulan bir bakış sağlıyor.”
Yeni maymunun bilinen en eski taşıl gibon olduğunu belirlemenin yanı sıra, yaklaşık 13 milyon yıllık taşılın yaşı, orangutan ataları da dâhil olmak üzere büyük maymunların göçüne dair kanıtlar sağlayan, iyi bilinen büyük maymun taşıllarıyla eşzamanlıdır. Ayrıca Afrika’dan Asya’ya daha küçük maymunların göçü aynı zamanlarda ve aynı yerlerde meydana geldi.
Arizona Devlet Üniversitesinin İnsan Evrimi ve Sosyal Değişim Okulunda doçent olan Campisano, “Biyocoğrafik bileşeni gerçekten ilginç buldum.” dedi. Bugün hem gibonlar hem de orangutanlar Güneydoğu Asya’da Sumatra ve Borneo’da, en eski maymun taşılları ise Afrika’da bulunabiliyor. Gibon ve orangutan atalarının 13 milyon yıl önce Kuzey Hindistan’da aynı noktada birlikte var olduklarını ve Asya’da benzer bir göç geçmişine sahip olabileceklerini bilmek oldukça havalı.”
Araştırma ekibi, kısa bir süre önce Ulusal Bilim Vakfından aldığı hibe ile Ramnagar’da maymun taşılı araştırmalarına devam etmeyi planlıyor.
