Yazan: Esat Canberk Özçelik Düzenleyen: Esranur Maral
Enka, geleneksel Japon müziğine dayanan bir popüler müzik türüdür. Kullanılan pentatonik skala[1] yüzünden Blues’u ve üslubu yüzünden Duygusal Balat’ı andırabilir. Sair batılı türlerin de etkisi kimi zaman saz ve geçişlerde görülse de Japon özelliğinden, özgünlüğünden taviz vermez. İşlediği konular kimi zaman aşk, üzüntü, elem, karamsarlık gibi konular olduğu için Türk Arabeskine de benzetildiği olur lâkin bir genelleme yapmak bizi yanıltacaktır. Kelimenin yapısına bakacak olursak Japonca 演歌 şeklinde yazılır, Enka şeklinde okunur. Kelime “Sahne Şarkısı” anlamına gelen “enjiru uta” (演じる歌) söyleminden gelir.
Enka türünün kökeni 19. yüzyılın başlarına dayanır ve bu dönemde ele alınan konular arasında siyaset baş göstermektedir. Bu müziği modern Enka’dan ayırmak için Sōshi Enka (壮士演歌) diye isimlendirilir ve buradaki Sōshi ise “Genç Adam” manasına tekabül eder. 1920’lerde Ryūkōka (流行歌), Türkçesi tam anlamıyla “Popüler Müzik” olan tür yaygınlaşmıştır ve 2. Cihan Harbi sonrası dönemde Enka terimi zamanla azalmıştır. Bu süreç dâhilinde keman, gitar gibi farklı sazlar kullanılmaya başlanmıştır ve yine savaş sonrası dönemde Jazz’ın da büyük etkileri olmuştur. 1955 yılında Modern Enka’nın ilk örneklerinden olan Kasuga Hachiro’nun (春日八郎) “Bir Sedire Elveda” (別れの一本杉, Wakare no Ippon Sugi) parçası kayda alınır. Bu parçası ile Hachiro, ilk Enka sanatçısı olarak anılır. 1960’larda Amerika’da esen Elvis Presley rüzgârı ile Rock müzikten etkilenir, yıllar boyu baskınlığını korusa da 1990’larda popülaritesini yitirmeye başlar ve J-Pop’a (Japon Pop Müziği) verir. 2000’ler sonrası ve günümüzde tamamen yok olmasa da genç kuşak arasında eskisi kadar popüler değildir.
Şimdi değineceğimiz parça, bahsettiğimiz “Bir Sedire Elveda” (別れの一本杉, Wakare no Ippon Sugi) gibi mihenk taşı diye adlandıramasak da dönemin atmosferini ve genel türün sesini daha iyi yansıtacağını düşündüğüm için bu parçadan başlamayı tercih ettim.
Yukiguni (雪国) Karlar Ülkesi; 1986 yılında, bestesi ve güftesi, sahne adı Yoshi Ikuzō asıl adı Yoshi Aomori olan ünlü Enka sanatçısına ait olup “single’’ olarak piyasaya sunulan bir parçadır. Parçada döneminin etkisiyle etkin elektronik gitar kullanımını ve Amerika’dan gelen Rock türünün izlerini görebiliriz. NHK’nin[2] düzenlediği 37. şarkı yarışmasında söylenmesiyle popülaritesi oldukça artan eser, 1987 senesinde Orikon listesinde 1. sırada yerini alıyor. (Kaynak: https://www.wikiwand.com/en/List_of_Oricon_number-one_singles_of_1987)
Bu parçanın güftesini naçizane çevirmeye çalışıp sizlere sunmak isterim.
Yukiguni (雪国) Karlar Ülkesi
Seviyorum seni, şimdi bile, şimdi bile
Takvimde -günler- az kaldı, yıl da neredeyse bitti
Seni görmek istiyorum, seni sevmek istiyorum, ağlamak istiyorum bu gece
Yanımda kal, az da olsa söylediklerimi dinle
Kovalıyorum, kovalıyorum
Kovalıyorum… Karlar Ülkesini
Cama düşüyor, rüzgâr ve kar
Bir odada sen de çok üzgünsün. Sarhoş olmak, ağlamak istiyorum. Dudaklarım titriyor
Yanıma gel, biraz olsun bencilliğimi dinle
Kovalıyorum, kovalıyorum
Kovalıyorum… Karlar Ülkesini
Sevdiğin biri mi var canım?
Ben aptalım, o da öyle. İnatçıydım
Seni görmek istiyorum, gece trenine binip vagonun camından
Durmadan yanağım boyunca akan yaş sonrası
Kovalıyorum, kovalıyorum
Kovalıyorum… Karlar Ülkesini
Seni görmek istiyorum, seni sevmek istiyorum, ağlamak istiyorum bu gece
Yanımda kal, az da olsa söylediklerimi dinle
Kovalıyorum, kovalıyorum
Kovalıyorum… Karlar Ülkesini
Bu yazı ile Japon müziğine sadece küçük bir bakış atmış oluyoruz. Zira Ryūkōka, Kayōkyoku gibi daha nice türler var. Önümüzdeki yazılarda daha kapsamlı ve farkı açılardan, farklı tür ve parçalar ile bu konuyu beraber işleyeceğiz.
Yazıyı sonlandırırken sizlere iki adet daha parça önermek istiyorum.
- Yashiro Aki’nin (八代亜紀) icrasıyla “Yağmura Hasret” (雨の慕情)
- Kobayaşi Akira’nın (小林旭) icrasıyla “Eski Bir İsmi Var” (昔の名前で出ています)
[1] Bir oktav dâhilinde beş perdesi bulunan müzikal düzen.
[2] Nippon Hoso Kyokai (Japonya Yayın Kuruluşu)
