Yazan: Glenn McDonald
Çeviren: Şule Selçuk
Düzenleyen: Ümit Sözbilir
Özet: Dünya genelinde bilim insanları çok büyük bir hedefin peşine düştüler. Dünya’da, Güneş ve diğer yıldızlar kadar enerji üretebilecek bir nükleer füzyon reaktörü üretmeyi amaçlıyorlar. Almanya’nın Wendelstein 7-X füzyon enerji reaktörü temiz, güvenilir ve sınırsız enerji vadediyor.
Dünya genelinde bilim insanları çok büyük bir hedefin peşine düştüler. Dünya’da, Güneş ve diğer yıldızlar kadar enerji üretebilecek bir nükleer füzyon reaktörü üretmeyi amaçlıyorlar [1].
“Kavanozdaki yıldız” teknolojisi güç kaynaklarına eklenirse Dünya’ya sonsuza kadar temiz ve sınırsız enerji sağlayacaktır. Avrupa dışından gelen raporlara göre de bunun gerçekleşmesine bir adım daha yaklaştık.
Araştırmacılar Nature Communications‘ta yayımlanan bir çalışmada [2] Almanya’nın Wendelstein 7-X (W7-X) füzyon enerji cihazının planlandığı gibi çalıştığını ve her şeyin yolunda olduğunu doğruladılar. Stellatör olarak bilinen uzay çağı sistemi, yılın başlarında ilk çalıştırıldığında bir parti hidrojen plazması üretmişti. Yeni deneyler bilim insanlarına sürecin, sonraki evrelere geçerek devam edeceğini gösteriyor.
Enerji üretmek için ağır atomları parçalayarak hafif atomlara dönüştüren fizyon reaktörünün aksine, füzyon reaktörü daha hafif atomların çekirdeklerini bir araya getirip ağır bir element oluşturur. Bu süreçte devasa miktarda enerji üretilmesine rağmen hiçbir radyoaktif atık üretilmez. Füzyon reaktöründe kullanılan “yakıt” kolaylıkla sudan elde edilebilen hidrojendir.
Ancak bilim insanları füzyonu yapabilmek için son derece yüksek sıcaklık üretebilmelidir. Çünkü hidrojen ısıtılarak plazma durumuna getirilmelidir. Plazma o kadar sıcak ki içinde bulunduğu maddeyi bile anında yakabilir. İşte burada stellatör işe dâhil oluyor. W7-X cihazı neredeyse sıfır derecesinde soğutulan süperiletken bobinler ile üretilen manyetik alan içerisindeki plazmayı korur. Sıcaklığı 80 milyon santigrat dereceden fazla olan plazma hiçbir zaman koruma haznesinin kenarları ile temasa geçmez. İşte bu büyük bir başarıdır!
W7-X dünyanın en büyük ve en karmaşık stellatörüdür ve şu an Almanya’da Max Planck Plazma Fiziği Enstitüsünde kullanılıyor. Ama W7-X’in gelişimi süregelen uluslararası bir çabadır. Son deneyler ABD Enerji Bakanlığının Princeton Plazma Fiziği Laboratuvarından (PPPL) bilim insanlarının iş birliği ile yapılmıştır.
Araştırmacı Fizikçi David Gates PPPL’nin W7-X projesine dair çabalarına önderlik ediyor. Gates, son deneylerin W7-X’in manyetik kafesinin planlandığı gibi çalıştığını doğruladığını söyledi. Ve bunun yakın gelecekte beklenen heyecan verici yüksek performanslı plazma işlemlerine zemin hazırladığını da belirtti.
Gates, “Genel görünüme göre, eğer nükleer füzyon reaktörleri düzgün bir şekilde yapılır ve uygulanırsa gezegene güvenli, temiz ve tam anlamıyla bitmez tükenmez bir enerji sağlayacaktır.” dedi.
“Yakıt kaynağı denizde bol miktarda bulunan ve on binlerce yıl yetecek olan hidrojen. Atık madde ise bir soy gaz olan helyum. Uygulanabilir bir füzyon reaktörü dünyadaki tüm uluslara güvenli, bol ve çevreye yararlı bir enerji kaynağı sağlayacaktır.” diye ekledi Gates.
Bu son kısım çok önemli. Gates’in de belirttiği gibi W7-X projesi ve genel olarak nükleer füzyon araştırması dünya genelindeki bilim insanlarının yakın iş birliğinin bir sonucudur.
“Füzyon, tüm ulusların birlikte çalışmasıyla çözülebilecek bir sorundur. Çünkü tüm dünya bundan yararlanacaktır.” diye belirtti Gates.
Kaynak Metin:
