Okyanuslarda Korktuğumuz Kadar Mikroplastik Lifi Olmayabilir
Yazan: Alice Klein
Çeviren: Ada Ilgın
Düzenleyen: Ümit Sözbilir
Uzun zamandır plastik olarak sayılan mikroliflerin çoğu okyanuslarımızı kirletir. Bu mikrolifler aslında doğal lifler olan yün ve pamuktur, ancak bu liflerin deniz canlıları için aynı derecede sağlık riskleri taşıyıp taşımadığını henüz bilmiyoruz.
Tekstil mikrolifleri deniz kirliliğinin başlıca sebeplerinden biridir çünkü giyerken, yırtılırken ya da yıkama yaparken kolaylıkla dökülebilirler ve hava yoluyla sürüklenebilirler. Tek bir poliester kıyafetin makinede yıkamasında yarım milyon tekstil mikrolifi salınır.
Ancak Güney Afrika’daki Cape Town Üniversitesindeki Peter Ryan ve meslektaşları birçok okyanustan elde ettikleri 2000 mikrolifi analiz ettiler. Bu mikroliflerin sadece %8’inin poliester ve naylon gibi plastik lifler olduğunu buldular. Geri kalanın %50’lik kısmı pamuk, %12’lik kısmı yün ve geri kalan kısmının ipek, keten ve kenevir gibi doğal lifler olduğu ortaya çıktı.
Konuyu araştıran takım Kızılötesi Tayf ölçümü adı verilen bir teknik kullandı. Kızılötesi Tayf Ölçümü, ışık ışınları ile analizlenen kimyasal molekül arasındaki etkileşimi esas alarak geliştirilmiş tayfsal yöntemlerden birisidir. Kızılötesi tayf ölçümünde de elektromanyetik tayfın belli bir bölgesindeki (belli frekanstaki) ışınımdan yararlanılır. Ortalama 1 milimetre uzunluğunda olan 916 deniz suyu örneği Atlantik, Hint, Güney Okyanusundan ve Akdeniz’den topladı.
Ortaya çıkan bu sonuç ilgi çekici çünkü bugün imal edilen tekstillerin 3’te 2’si yapay. Araştırmanın başındaki Peter Ryan doğal liflerin önceden düşünülene göre daha yavaş ayrışmasının mümkün olduğunu, şu anda okyanuslarda süzülen pamuk ve yün liflerinin çoğunun giyimde en yaygın tekstil ürünleri olduğu önceki on yıllardan kaynaklanan kirlilik olabileceğini söylüyor.
Doğal lifler kıyafet yapmak için kullanıldıklarında genellikle alevlenme geciktirici gibi kimyasallar ile boyanıp kaplanırlar, bu da onların biyoçözünürlüğünü azaltır, diye açıklıyor Peter Ryan. Söz gelimi, geçmiş yıllarda bir gemi enkazında 133 yıllık bozulmamış boyalı pamuklu bir yelek keşfedilmişti.
Alevlenme Geciktirici Nedir?
Alev geciktirici malzemeler yanıcı maddelerin içlerine yangın performanslarını iyileştirmek veya yangın testi şartlarını sağlamaları için katılırlar. Birçok çalışma alev geciktiricilerin tutuşabilirliği artırdığını ve/veya alevin yayılmasını azalttığını göstermiştir. Herhangi bir tutuşturma olmazsa yangının olmayacağı aşikârdır; dolayısıyla tutuşmada bir gecikme olması yangın güvenliğini artıracaktır. Buna rağmen, yangın tehlikesi tutuşmanın meydana geldiğini kabul eder ve araştırmalar alev geciktiricilerin faydalı etkisinin ısı çıkışını azaltması olduğunu göstermiştir.
Yapılan çalışmada tahmin edilenden daha az plastik mikrolifler bulunsa da doğal mikrolifler deniz canlılarına aynı sağlık risklerini taşıyabilir, diyor Peter Ryan. Yengeçler ve hayvansal planktonların plastik mikrolif yemesinden dolayı zarar gördüklerine dair kanıt var ama doğal mikrolif kirliliğinin okyanus yabani yaşamına etkisi daha araştırılmadı.
“Kıyafetlerimizden doğaya karışan mikroliflerin sayısını azaltmalıyız, plastik olup olmadığı önemli değil çünkü görünüşe göre mikrolifler doğada uzun süre kalacaklar.” diyor Ryan.
