AntropolojiBiyolojiTıp

Primatların Beyin Boyutu Zekâları Hakkında Öngörüde Bulunmuyor

Yazan: Dr. Claudia Fichtel & Dr. Katja Rudolph
Çeviren: Sümeyye Tuğçe Altınok
Düzenleyen: Ümit Sözbilir

Özet: Göttingen’deki Leibniz Primat Araştırmaları Enstitüsünde çalışan bilim insanları farklı primat türlerinin bilişsel yeteneklerini karşılaştırdı.

Şempanzeler, goriller ve orangutanlar en yakın akrabalarımız ve bizim gibi nispeten büyük beyinlere sahipler ve çok zekiler. Fakat beyinleri daha büyük olan hayvanlar bilişsel testlerde gerçekten daha iyi performans gösteriyorlar mı? Alman Primat Merkezi (DPZ), Göttingen’deki Leibniz Primat Araştırmaları Enstitüsü araştırma ekibi tarafından, diğer primatlara kıyasla daha küçük beyinleri olan lemurların bilişsel yetenekleri ilk kez sistematik olarak araştırıldı. Aynı yöntemlerle yapılan sistematik testler lemurların bilişsel yeteneklerinin maymunlar ve büyük insansı maymunlardan neredeyse hiç farklılık göstermediğini ortaya koydu. Bunun yerine bu çalışma beynin boyutu ve bilişsel yetenekler arasındaki ilişkinin genelleştirilemeyeceğini ortaya koydu ve primatlarda bilişsel yeteneklerin evrimine yeni bakış açıları sağladı. [1]

Dr. Claudia Fichtel, Alman Primat Merkezi, Davranışsal Ekoloji ve Sosyobiyoloji Biriminden bilim insanı. (Kaynak: DPZ)

İnsanlar ve insan olmayan primatlar yaşayan en zeki canlılar arasındadır. Primatlar vücut boyutlarına göre nispeten büyük beyinlere sahip olduklarından beyin boyutları zekalarının altında olabilir. Örneğin, daha büyük beyinlerin daha hızlı öğrenmeye ve daha iyi hafıza kapasitesine olanak sağladığı varsayılır. Bununla birlikte, primatlar içinde türlerin beyin boyutu 200 kata kadar farklılık gösterebilir. Alman Primat Merkezi’nden (DPZ) bir araştırma ekibi nispeten daha küçük beyinli lemurların bilişsel performanslarının, diğer primatlarla farklılık gösterip göstermediğini araştırdı.

Bilişsel deneylerin geniş kapsamlı standart testlerinden biri olan “Primat Biliş Testi Bataryası” (Primate Cognition Test Battery, PCTB) kullanılarak küçük çocuklar, büyük insansı maymunlar, babunlar ve makakların da fiziksel ve sosyal alandaki bilişsel yetenekleri zaten test edilmişti. Fiziksel alandaki bilişsel beceriler, kasıtlı eylemler, algılar ve diğer canlıların bilgilerinin anlaşılması ile ilgilenirken fiziksel anlamdaki bilişsel yetenekler cansız varlıklarla olan, uzamsal, sayısal ve nedensel ilişkilerin anlaşılmasını içerir. Başlangıçtaki çalışmalar gösteriyor ki çocuklar insan olmayan primatlara göre daha iyi bir sosyal zekaya sahip. Bununla birlikte, fiziksel alanda türler, akrabaları arasında beyin boyutları büyük çeşitliliğe olmasına rağmen neredeyse hiç fark göstermiyor.

İki yavru fare lemuru (Microcebusmurinus) (Kaynak: Manfred Eberle)

Alman Primat Merkezinden “Davranışsal Ekoloji ve Sosyoloji Birimi” araştırmacıları, ilk kez farklı üç lemuru Primat Biliş Testi Bataryası ile test etti. Lemurlar en bazal yaşayan primatlardır ve bizlere primatlarla diğer memeliler arasındaki evrimsel ilişkiyi yansıtırlar. İşte bu yüzden, primatların bilişsel becerilerinin kökenine dair canlı bir örnek özelliği gösterirler. Bu çalışmada halka kuyruklu lemurlar, siyah-beyaz yakalı lemurlar ve gri fare lemurlarının sosyal sistemlerinin farklılığı, beslenme ve beyin boyutları incelendi ve lemurlar sadece kendi aralarında değil aynı zamanda önceden test edilen eski dünya maymunları ve insansı maymunlarla da karşılaştırıldı.

Bu yeni araştırmanın sonuçları bize lemurların küçük beyinlere sahip olmasına rağmen Primat Biliş Testi Bataryasındaki ortalama bilişsel performansları ile diğer primat türlerinin bilişsel performansları arasında temelde fark olmadığını gösterdi. Bu, beyinleri şempanze ve orangutanlardan yaklaşık 200 kat daha küçük olan fare lemurları için bile geçerlidir. Sadece primat türlerinin uzamsal muhakemesini inceleyen testlerde daha büyük beyinler daha iyi performans gösterdi. Bununla birlikte, ne nedensel ve sayısal ilişkilerin anlaşılmasında ne de sosyal alan testlerinde tür performanslarında sistematik farklılıklar bulunmadı. Ne beslenme ne sosyal sistem ya da beyin büyüklüğü Primat Biliş Testi Bataryası deneylerinin sonuçlarını açıklayamaz. Alman Araştırma Vakfı tarafından finanse edilen çalışmanın ilk iki yazarından biri olan Claudia Fitchel “Bu çalışma bize bilişsel yeteneklerin genelleştirilemeyeceğini fakat türlerin alana özgü bilişsel becerilerinin farklılık içerebileceğini gösterdi. Dolayısıyla beyin boyutu ve bilişsel beceriler arasındaki ilişki genelleştirilemez.” diyor.

Lemurların bilişsel becerileri ve primatların bilişsel becerilenin evrimini kavramamıza önemli katkı sağlayan bu çalışma ilk sistematik ve karşılaştırmalı araştırmayı temsil ediyor. Bununla birlikte, araştırma ekibi, beyin büyüklüğü, beslenme, sosyal yaşam ve biliş arasındaki ilişki hakkındaki birçok soruyu yanıtlamak için çeşitli başka türlerde daha fazla karşılaştırmalı çalışmanın gerekli olduğunun altını çiziyor.

Yoluyla
https://www.dpz.eu/en/home/single-view/news/hirngroesse-bei-primaten-sagt-nichts-ueber-deren-intelligenz-aus.html

Sümeyye Tuğçe Altınok

Mardin Fen Lisesi 12. sınıf öğrencisi.

Bir Yorum

  1. Şu örneği eklemek istiyorum: Kendi türümüz içinde de bizden yaklaşık iki yüz bin yıl önce yaşamış olan Neandertallerin beyni, bizim (yani modern Homo sapiensin) beyninden daha büyüktür. Bu büyüklük, Homo erectuslardan daha işlevli bir beyne sahip olmalarını sağlamıştır ancak sonuç olarak ne arkaik ne modern Homo sapiens beyninden daha işlevli değildir. Çeviri için teşekkürler.

Bir yanıt yazın

Başa dön tuşu