Yazan: Stephen Johnson
Çeviren: Ümit Sözbilir
Düzenleyen: Songül Özdeş
Özet: Köpeklerin baş eğmesi oldukça bilindik bir davranış olmasına rağmen bugüne kadar hiçbir çalışma köpeklerin bunu neden yaptığını incelememiştir. Yakın zamanda yapılan bir araştırma, köpeklerin bildikleri bir kelimeyi duyduklarında başlarını eğme olasılıklarının daha yüksek olup olmadığını görmeyi amaçlayan baş eğme davranışı ve köpeklere yeni oyuncakların adlarını öğretme arasındaki ilişkiyi araştırdı. Oyuncakların isimlerini öğrenmede tutarlı bir şekilde başarılı olan köpeklerin, sahiplerinin oyuncakların isimlerini söylediğini duyduklarında başlarını eğme olasılıklarının daha yüksek olduğu bulundu.
Giriş
İster bomba bulmak için ister verdiğimiz fiziksel komutları yerine getirmesi için eğittiğimiz köpeklerin zekâsı, günlük hayatımızı tartışmasız diğer herhangi bir hayvanın zekâsından daha fazla etkiler.
Köpekler, hayvan zekâsı açısından benzersizdir. Evrimsel olarak kurtların torunları olan köpekler, binlerce yıldır insanlarla birlikte evrim geçiriyorlar ve bu süre zarfında türler arası ortaklığımıza fayda sağlayan bilişsel yetenekler kazandılar. İnsanlarla derin duygusal bağlar kurmalarının yanı sıra insanların duygusal seslendirmelerini, işaret etme amacını ve (iyi bir eğitimle) yüzlerce kelimeyi anlayabilirler.
Köpek zekâsı üzerine yapılan tüm araştırmalara rağmen şimdiye kadar kimse köpeklerin en tanıdık ve sevilen davranışlarından birini araştırmayı düşünmedi: Baş eğme. Bazıları, köpeklerin daha iyi duymak veya burunlarının ötesini görmek için başlarını eğdiklerini öne sürdü. 2021 yılında Animal Cognition‘da yayımlanan bir araştırma bu konuya yeni bir açıklama getirdi. Köpeklerin bunu ilgili, anlamlı bilgileri işlerken yaptığını iddia etti [1].
Kelime Bilgisi İyi Olan Köpekler
Araştırmacılar iki gruba ayrılmış 40 köpeği içeren deneyler yaptılar. Bir grup köpek, oyuncakların adlarını öğrenmede tutarlı bir şekilde başarılı olduklarını kanıtlamışken (ve bu nedenle “kelime bilgisi iyi olan öğreniciler” olarak adlandırılıyorlardı) diğer köpekler ise öğrenme yeteneklerinde tipikti.
Araştırmacılar, “Sadece birkaç köpek, nesnelerin (oyuncakların) adını birkaç kez duyduktan sonra bile öğrenebilirken çoğu (tipik) köpek bunu öğrenemez. Nesne etiketlerini hızlı bir şekilde öğrenen köpekleri, kelime bilgisi iyi olan öğrenici köpekler olarak tanımlıyoruz. Baş eğme hareketi eğer anlamlı veya ilgili işitsel uyaranları işlemekle ilgiliyse nesne etiketlerini öğrenen köpeklerin, oyuncağın adını duyduklarında tipik köpeklere göre başlarını daha sık eğmelerini bekliyorduk.” dedi.
Hipotezi test etmek için deneydeki tüm köpeklere iki yeni oyuncağın adını öğretmek için tasarlanmış üç aylık bir eğitim programı uygulandı. Araştırmacılar bu aşamada üç deney yürüttü. Deneyde köpeklerin, başka bir odada yerde bulunan diğer oyuncakların arasına serilen yeni oyuncaklardan birini almaları talimatı verildiğinde köpeklerin tepkileri kaydedildi.
Akıllı Köpekler Başlarını Eğiyor
Sonuçlar iki ana bulguyu ortaya çıkardı. İlk olarak, sadece kelime bilgisi iyi olan öğrenici köpekler yeni oyuncakların isimlerini şansın üzerinde seviyelerde öğrenebildiler. Bununla birlikte daha da önemlisi, kelime bilgisi iyi olan öğrenici köpeklerin, sahiplerinin yeni bir oyuncağın adını söylediğini duyduklarında başlarını eğme olasılığı, tipik gruba göre daha fazlaydı.
Araştırmacılar, “Bu nedenden dolayı köpeklerin davranışındaki farkın anlamlı kelimeler duymakla ilgili olabileceğini (kelime bilgisi iyi olan öğrenici köpekleri için) ve artan dikkatin bir işareti olabileceğini düşünüyoruz.” diye yazdı. “Muhtemelen kafa sallamalar, oyuncağın adını duyduktan sonra köpeklerin hafızasında kipler arası bir eşleşme (örneğin, görsel bir görüntünün adı) yapmakla da ilgili olabilir.” diye de ekledi.
Sonuçlar, kelime bilgisi iyi olan öğrenici grubundaki köpeklerin her birinin kafasını sürekli olarak aynı yöne eğdiğini ancak bazı köpeklerin sürekli olarak sağı, diğerlerinin ise solu seçtiğini gösterdi. Bu durum sahipleri komut verirken konumlarını değiştirdiğinde bile geçerliydi ve araştırmacılar, “ses kaynağının konumunun kafa karıştırıcı bir etmen olarak dışlanabileceğini” öne sürdüler.
Yazarlar, belirli ırkların zekâsı hakkında henüz fazla bir şey söyleyemiyor. Tüm kelime bilgisi iyi olan öğrenici köpekler orta boy olan İskoç çoban köpeği ırkına (Border collie) mensuptu. Ancak yeni oyuncakların adlarını öğrenemeyen tipik köpeklerin çoğu da öyleydi. Araştırmacılar, gelecekteki çalışmaların, çeşitli ırkları içeren daha büyük bir örneklem boyutuyla davranışı araştırabileceğini belirtti.
Köpeklerin ayrıca insanların tedavi olmasında kullanıldığını biliyor muydunuz? Bununla ilgili yazımızı okumak için lütfen tıklayınız.
