Yazar:Arda Kahraman
Düzenleyen: Esranur Maral
Özet: Kültürümüzde ve diğer kültürlerde çok eskilerden beri süregelen ”Soğuk yeme-içme hastalığa sebep olur.” konusu, makalelerle incelendi. Somut verilere dayanarak yorum yaptığımızda soğuk yeme-içme alışkanlıkları ile hastalıklar arasında doğrudan bir ilişki olmadığı görülüyor.
Hava sıcaklıklarının artmaya başlamasıyla soğuk yiyecekler ve içecekler masalarımızda sıkça yer almaya başladı. Bu yiyeceklerle beraber ailelerimizin “Çok dondurma yeme boğazın ağrır.”, “Hep soğuk su içtiğin için hasta oluyorsun.” cümleleriyle de sıkça karşılaşmaya başladık. Peki bu soğuk yiyecekler ve içecekler doğrudan sizin hasta olmanıza sebep oluyor mu?
İnsanların bu şekilde düşünmesine tam olarak neyin sebep olduğunu bilemesek de ortada uzun zamandan beri süregelen bir anlayış mevcut. Bu anlayışa daha yakından bakmak için öncelikle bir hastalığın nasıl oluştuğunu bilmemiz gerek.
Hastalıklar genelde virüsler ve bakteriler gibi organizmalar tarafından dolaylı veya dolaysız olarak oluşturulur. Bunun haricinde ise vücudun kendi hücrelerinin görevlerini yerine getirememesi, kontrolden çıkması veya vücudun kendi hücrelerini tanıyamayıp saldırması sebebiyle de çeşitli hastalıklar ortaya çıkabilir.
Soğuk yemeye-içmeye bağlanan ve halk arasında boğaz şişmesi olarak bilinen yaygın durum ise aslında boğazda bulunan lenf bezinin enfekte olup şişmesidir. Lenf bezinin şişmesinin nedeni ise o bölgede gerçekleşen enfeksiyona karşı hücre üretiminin artmasıdır. Bu enfeksiyona sıcaklık etmeni hiç etki etmez demek ne kadar iddialı bir ifade ise doğrudan sebebini sıcaklığa bağlamak da bir o kadar iddialıdır.
Bağışıklık sistemimiz çalışma verimini artırmak için çeşitli sıvılar salgılar ve verim artırıcı bir ortam yaratır. Soğuk maddeler bu ortamlarda kurutucu veya optimal sıcaklığı değiştirici etki yapabileceği için bağışıklık sisteminin yeterli verimde çalışmamasına sebep olabilir. Bağışıklık sisteminin çalışmasında sorunlara yol açan durumlarda da patojen organizmalar daha çok yerleşme ve üreme imkânı bulabilir. Bundan dolayı da enfeksiyon gelişme riski artabilir ve hastalıklar ortaya çıkabilir. Sonuç olarak yine doğrudan soğuk hasta eder veya hasta olma riskini artırır diyemeyiz.
Yapılan bazı çalışmalar gösteriyor ki hakikaten soğuğa maruz kaldıktan birkaç gün sonra hastalık belirtisi gösteren denekler olmuş. Ancak daha derine inip bu hastaların geçmiş hastalıklarıyla ilgili bilgi aldığımızda bu deneklerin belirti göstermeyen deneklere göre yıllık hastalanma sayılarının belirgin bir şekilde fazla olduğu görülmüş[1]. Ancak yine de tamamen alakasız diyemiyoruz.
Ayrı bir çalışmada 1998-2003 yılları arasında İskandinavya’da sıcaklık değişimlerinin ölüm oranlarını nasıl etkilediği incelenmiş[2]. En uygun sıcaklığın üstüne de çıkılsa altına da inilse hastalıkların ortaya çıkmasında etkili olabileceği görülmüş.
Bu bilgilerimizi topladığımız zaman şunu çıkarabiliriz: Hastalıklar ve hava sıcaklığı arasında kesin bir bağlantı henüz kurulmadı. O yüzden de çeşitli makalelerde farklı farklı sonuçlar elde edildiği belirtiliyor [3] [4] [5] çünkü takdir edersiniz ki tüm koşulları sabit tutup sadece sıcaklığı değiştirebileceğimiz bir deney ortamını şu an oluşturabilmek pek mümkün değil. O yüzden sonuçların birebir uyuşmamasını garipseyemeyiz. Bu sonuçlar tamamen birbirinden bağımsız ve tamamen ayrık değiller. Buna rağmen yaşanan görüş ayrılığında; bazı gruplar hastalığa sebep olduğunu, bazı gruplar hastalığa dolaylı yoldan etki edebileceğini ve bazı gruplar ise hastalıkla herhangi bir alakasının olmadığını ifade ediyor. Dolayısıyla şu anki bilgilerimize dayanarak hasta eder veya etmez diyemiyoruz. Ancak bilim literatüründe bir şeyin var kabul edilmesi için üzerinde yapılan çalışmaların ortak somut bir gerçeğe ulaşması gerektiği için de böyle bir bağlantının olmadığını kabul etmemiz gerekiyor.
Değişebilir bir bilgi olduğunun altını çizerek soğuk yemek-içmek hasta etmez diyebiliriz.
